tình cảm này là nhân tố tạo sức sống cho luật pháp. Tuy nhiên, không phải
vì thế mà gương mặt quảng đại và trung thực của nhân dân lại không nở nụ
cười – nét cười hơi khắc nghiệt, có lẽ, nhưng cũng cười rộng mở. Mà cũng
không phải là không có thú vui chơi, những thứ cuộc vui mà trước đây lâu
rồi dân định cư đã chứng kiến và tham dự ở những phiên chợ nông thôn và
trên những bãi cỏ xanh ở các xóm làng bên nước Anh ; những thứ cuộc vui
mà người ta thấy đáng được duy trì trên miền đất mới này ; có lợi cho việc
nuôi dưỡng lòng dũng cảm và chí khí kiên cường thiết yếu cho con người
của họ. Đây đó trên quảng trường họp chợ, người ta tụ tập xem những cuộc
đấu vật theo những kiểu khác nhau của Cornwall và Devonshire ; trong một
góc bãi, đang diễn ra một trận đấu gậy giao hữu ; và thu hút sự chú ý của
công chúng hơn tất cả - là trên cái bục bêu, đã được nói đến bao lần trong
cuốn truyện này, hai võ sĩ bắt đầu một cuộc biểu diễn kiếm thuật với thanh
gươm và chiếc mộc. Nhưng, thất vọng cho công chúng biết bao, cuộc đấu
gươm đẹp mắt này đột nhiên bị chấm dứt vì sự can thiệp của viên tư tế
thành phố, ông này không thể hình dung nổi làm sao lại có thể để cho sự
tôn nghiêm của phép nước bị vi phạm bởi sự lạm dụng một trong những vị
trí dành cho việc thi hành luật pháp như vậy.
Có thể cũng không phải là quá đáng nếu khẳng định khái quát rằng trong
vấn đề vui đón một ngày lễ, người dân hồi ấy còn được hoan hỉ hơn so với
những con cháu của họ, ngay cả lớp người đời sau xa lắc xa lơ như chúng
tôi (bởi lúc ấy họ đang ở trong giai đoạn chỉ mới bắt đầu mang khí sắc buồn
bã, và đời cha ông sát ngay trước họ đã sống trọn những ngày biết như thế
nào là vui chơi hoan lạc). Lớp con cháu tiếp ngay sau họ, tức thế hệ kế tiếp
những người di cư đầu tiên, là lớp người mang sắc thái tối tăm nhất của chủ
ngĩa Thanh giáo, và do đó đã làm u ám bộ mặt quốc gia đến độ tất cả những
năm về sau không thể nào đủ để làm tươi sáng lại bộ mặt đó. Ngay cả thế hệ
chúng tôi vẫn còn phải học lại nghệ thuật đã bị lãng quên của niềm vui.
Bức tranh của sự sống con người tại quảng trường họp chợ hôm os, mặc
dầu nhìn chung mang màu sắc xám, nâu và đen của dân định cư, nhưng vẫn
được một số nét chấm phá nhiều màu khác làm cho sinh động lên. Một đám
