Những văn thư sổ sách trước ngày Cách mạng hầu như không còn gì ; tài
liệu hồ sơ thời kỳ ban đầu của Phòng Thuế quan có lẽ đã bị mang về thành
phố Halifax, lúc tất cả các quan chức của nhà vua kéo theo quân đội Anh
rút chạy khỏi Boston. Đôi khi nghĩ đến tôi lại thấy tiếc, vì những giấy tờ ấy
có lẽ đã ghi lại những sự kiện từ thời Bảo hộ, hẳn phải chứa đựng nhiều tư
liệu về những con người mà thiên hạ đã quên hoặc còn nhớ, và về những
phong tục cổ xưa, những tư liệu ắt sẽ làm cho tôi thích thú giống như khi tôi
nhặt được những đầu mũi tên của người da đỏ trên cánh đồng gần ngôi nhà
mục sư cổ.
Nhưng, một hôm nhàn rỗi và trời mưa, may mắn làm sao tôi phát hiện
được một vật khá thú vị. Ở góc buồng, giở hết tập này đến tập nọ, tôi đang
lần mò sục sạo đào bới trong đống tập tàng, đọc tên những con tàu đã đắm
ngoài biển hoặc đã mục nát tại bến cảng từ lâu, đọc tên những nhà buôn
chẳng bao giờ còn nghe nói đến trên thị trường chứng khoán mà cũng
không dễ dàng gì được giải đoán ra trên những tấm mộ chi phủ đầy rêu ; đôi
mắt tôi đang dõi theo những thứ đó với một tinh thần buồn chán, mệt mỏi
và khá là miễn cưỡng như khi người ta xem một cái xác của sinh vật đã chết
cứng – và cố gắng vận dụng sức tưởng tượng của mình ; mà lâu nay ít dùng
đến đã sinh ra trì độn, để dựng lại từ những nắm xương tàn này một hình
ảnh rạng rỡ hơn của thành phố cổ, khi Ấn Độ còn là một miền đất, mới
được phát hiện, và chỉ có Salem mới biết đường đi tới đó – đang lần mò
như vậy thì tình cờ tôi đặt tay vào một cái gói nhỏ, bọc cẩn thận bằng một
tấm giấy da cũ màu vàng. Tấm giấy bọc này có vẻ như là một tờ văn thư
của một thời kỳ đã qua từ lâu, khi mà các viên thư ký chép bằng chữ to
những văn kiện chính thức với những nét viết tay cứng đơ lên trên những
thứ giấy thô bền hơn thứ được dùng hiện nay. Có một cái gì đó ở gói này
kích thích bản năng tò mò trong tôi, khiến tôi vội cởi cái dây đỏ đã bạc màu
buộc ngoài, với linh cảm là một của quý sắp được lôi ra ánh sáng. Vuốt
thẳng những nếp gấp cứng quèo của tờ giấy da bọc ngoài, tôi thấy đó là một
tờ lệnh bổ nhiệm, có chữ ký và dấu của thống đốc Nha Thuế quan của Đức
vua tại hải cảng Salem, trong tỉnh Massachusetts. Tôi nhớ là đã có đọc một
