Thậm chí mẹ tôi lại còn than thở, thương xót cho những đứa trẻ tội
nghiệp ấy, chúng tiêu tiền để tự an ủi cũng là phải, những đứa trẻ mà trời đã
vặn lệch người hoặc đã làm gù lưng nhưng nom bên ngoài không biết được.
“Và tại sao!” mẹ tôi nói như nói một mình, và đi tới chỗ báng bổ.
“Đấy là một tội ác của thiên nhiên, gần như một sự bất công của Thượng
đế. - Mày thì Chúa đã tha cho mày”, mẹ tôi vừa nói vừa vỗ lên lưng tôi, để
tôi thấy là không có bướu, và mẹ tôi có thể và phải - đấy là vai trò của
người mẹ - tiếp tục nuôi cái người sẽ thay tôi đi lính, trong đáy ống tiền...
Còn tôi, đa nghi, bội bạc, muốn cưỡi ngựa gỗ, tôi cứ tiếc là mình không
bị gù, và tôi cầu Chúa hãy làm một sự bất công nào đó mà tôi sẽ che giấu
dưới áo sơ-mi, nó sẽ cứu tôi thoát khỏi việc rút thăm tuyển lính, cho tôi có
quyền được lấy số tiền đã bỏ ống, và không phải bỏ gì vào cái ống khốn
kiếp ấy nữa.
Ít ngày nữa, các ông tổng thanh tra sẽ tới.
Thầy tôi quần học sinh mệt lử và triệu tập những đứa học giỏi đến để
chuẩn bị cuộc kiểm tra. Thầy tôi phân vai cho chúng. Thầy tôi sẽ hỏi đứa
này đoạn này, đứa kia đoạn kia.
“Tribuia, em đọc chữ “que”
[28]
- Cayôtanh, Thánh sử. Học thuộc Những
vị tiên tri.
- Thưa thầy, Cayôtanh nói, chữ Êdêkien đọc thế nào ạ?
Mẹ tôi vỗ lên trán y như Ăngđrê Sêniê
[29]
vậy.
“Jắc, nếu mày được xếp trong số ba đứa đứng đầu lớp từ nay tới lúc ông
thanhtra đến, tao sẽ cho mày... Đây này! Cho mày, cho mình mày; mày
muốn làm gì thì làm.”
Mẹ tôi giơ cho tôi xem một đồng tiền vàng; một đồng hai hào. Ôi! Tại
sao lại gây cho tôi sự thèm khát giàu sang? Một người mẹ mà làm như thế
có đúng không?
Trong người tôi diễn ra một cuộc đấu tranh - cũng không kéo dài lắm.
“Cho mình con ư? Con thích mua gì thì mua ư? Nếu con muốn, con đem
cho người nghèo cũng được chứ?”
Đem đồng hai hào cho người nghèo! - mẹ tôi lảo đảo; sự điên rồ của tôi
làm mẹ tôi hoảng sợ, nhưng mẹ tôi vẫn đáp trước thanh thiên bạch nhật:
