Trong giọng nói, có tất cả tư thế của một người thua cuộc chịu chấp nhận
trước số phận của mình, nhưng xin người thắng cuộc một ơn huệ. Mẹ tôi
không bảo vệ túi tiền của mình, túi tiền đây kia! - Đồng hai hào để trên bàn
- nhưng mẹ tôi xin khất.
Vậng, mẹ ạ, con cho mẹ nợ. Ờ! Mẹ cứ giữ lấy, cứ giữ lấy hai hào ấy, hoặc
để bù vào một chỗ hổng, hoặc đem nó đặt vào một công việc kinh doanh
cho con, - và không nói cho con biết, lại làm ra vẻ xin tha lỗi, mẹ đem gộp
vốn của con vào vốn của mẹ, mẹ cho con tham dự vào công việc kinh
doanh, cho con trở thành người chung vốn với gia đình! Cảm ơn mẹ!
Thế là mẹ tôi, mẹ tôi rất thạo việc kinh doanh, mẹ tôi biết cách làm cho
đồng tiền sinh lợi; vì mẹ tôi đã kể cho tôi nghe nhiều lần là hồi lên bốn tuổi
mẹ tôi có thể kiếm sống được rồi.
Bắt đầu mẹ tôi mua một con chim bồ câu với bảy xu người ta đã cho mẹ
tôi, vì mẹ tôi chăn ngỗng hộ. Mẹ tôi vỗ con bồ câu thật béo, đem bán lại để
mua một con cừu non mới đẻ.
Rồi mẹ tôi bán con cừu non ấy đi, và tậu một con bê cũng chạc tuổi ấy.
Hễ trong một chuồng ngựa, một chuồng bò hay một cũi chó nào, có một
con vật tới kỳ sinh nở, là người ta thấy mẹ tôi tức tốc chạy tới chờ đợi, tò
mò trước hiện tượng thiên nhiên, với số tiền sẵn sàng để trả ngay, tiền kề
tận miệng.
Tôi thì tôi không có tài như mẹ tôi! Nếu có ba xu, tôi sẽ phá tan ngay, tôi
sẽ không nghĩ tới chuyện mua thỏ con đang còn ấp vú mẹ để kiếm tiền mua
một con bê vừa mới đẻ.
Một lần tôi đã tưởng là tôi sắp có bốn hào mà không phải để cho người sẽ
đi lính thay tôi, mà là để cho ngựa gỗ. Vẫn là chuyện phải nhất lớp hai ba
lần, trước cuộc vũ hội của ông hiệu trưởng tổ chức.
Một lần nữa tôi lại giật giải.
Lần này tôi ra điều kiện hẳn hoi. Tôi hỏi: “Tiền ấy sẽ là của con chứ?
Con sẽ giữ”. Tôi đã chỉ ra rằng tôi không muốn gộp số tiền đó vào số tiền
tôi đã có trong việc kinh doanh. Người ta bỏ năm phơrăng vào một việc
kinh doanh, không bỏ đến bảy.
- Con sẽ giữ số tiền ấy?
- Con sẽ giữ.
