Vài ba lần, tôi đã phải thét lên như những kẻ bị giết, đến thầy tôi cũng
phát hoảng! Nhưng rồi thầy tôi lại vẫn tiếp tục vì tư tưởng của thầy tôi đã
bệnh hoạn quá, đầu óc đen tối quá. - Thầy tôi tin rằng tôi là một thằng vô lại
thật, tôi nghĩ vậy. - Thầy tôi nhìn tất cả mọi sự qua nỗi chán ngán hoặc cơn
cuồng nộ!
Đôi khi, còn kinh khủng hơn, - mẹ tôi can thiệp vào; - và mẹ tôi đã từng
bợp tai tôi chí chết, nay lại kết tội thầy tôi là dã man.
“Ông đừng có động đến thằng bé nữa!”
Thình thoảng thầy mẹ tôi lại làm lành với nhau, và cả hai cùng đánh tôi!
Nhưng làm lành chẳng được bao lâu.
Tôi rất khổ, nhưng vẫn nhớ đinh ninh trong lòng lời trách mắng dữ dội
của thầy tôi, và tôi tự nhủ là mình phải đền tội, bằng cách cúi đầu chịu đòn
và học gạo để cho địa vị của thầy tôi ở nhà trường vốn đã bị thương tổn, sẽ
không còn bị thiệt hại thêm nữa vì sự lười biếng của tôi!
Tôi làm tất cả những gì có thể làm được; đôi khi nửa đêm tôi mới đi ngủ,
đến mức mẹ tôi vốn trước kia hay mắng tôi đi ngủ quá sớm, giờ lại mắng
tôi đốt nhiều nến quá:“Để làm gì chứ? Toàn là trò con tiều cả.”
Thầy tôi cho là tôi lén lút đọc tiểu thuyết, người ta không biết đến sự khó
nhọc của tôi, và chỉ tỏ vẻ hơi bằng lòng một chút khi thấy tôi được xếp hạng
khá, vì tôi lại vọt lên đầu và đứng nhất lớp.
Muốn được thế, tôi đã phải trải qua bao nhiêu giờ phút buồn tẻ!
Quyển Tự điển làm thơ La-tinh kia, nơi tôi tìm những hình dung từ chọn
lọc, và những vần ngắn vần dài, quyển sách khốn nạn đó làm tôi kinh tởm!
Quyển Tự điển Pháp-Hy và Hy-Pháp của tôi, các góc bị gậm rách; chính
tôi đã cáu tiết cắn rách, và trong dạ dầy tôi có cả bìa da của nó.
Tất cả những chữ La-tinh, Hy-lạp đó, tôi thấy nó kỳ quái và dã man; tôi
nhồi nhét nó vào đầu, tôi nuốt nó như nuốt bùn.
Tôi không nói chuyện, không ba hoa nữa; trước kia người ta yêu tôi hơn
và bây giờ tôi nghe thấy người ta nói sau lưng:
“Ấy vì nó bị bố nó đánh lên đánh xuống.”
Người ta còn nói:
“Các cậu có thấy là nó đâm ra nham hiểm, và có vẻ đạo đức giả không?”
