mảnh vỡ của cái ống tiền mà mẹ tôi đã bỏ tiền vào để mua cho tôi một
người đi lính thay, vừa rồi mẹ tôi mới đập ra.
Phải chăng sự im lặng, sự tác động của nỗi buồn bao giờ cũng xâm chiếm
tâm hồn tôi sau này mỗi khi rời khỏi một nơi tôi đã sống, dù là một xó nhà
tù?
Phải chăng vì cái mùi bốc lên từ tất cả những đồ vật chất đống đó? Tôi
không rõ, nhưng tất cả những kỷ niệm của tôi ùn ùn kéo tới vào lúc sắp lên
đường.
Đây, trong góc này, một mẩu băng xanh.
Đây là dải băng của cô Marian, em họ tôi. Người ta gọi cô từ Farâyron ra,
lấy cớ là cô sinh ra đã có vẻ bà lớn, và nếu cô ở ít lâu với gia đình tôi thì thế
nào cô cũng sẽ có được cái lớp sơn và cái dáng điệu mà người ta tiếp thu
được trong sự giao du với những người có học thức và có ý vị.
Cô em họ Marian tội nghiệp!
Người ta biến cô thành một đứa ở gái, cũng bị hành hạ hệt như tôi, - trừ
những trận đòn.
Chúng tôi cùng làm trong bếp - tôi làm cái chủ yếu - đàn ông thì việc gì
cũng phải biết làm. Tôi cọ trôn xoong, cô đánh bóng bên trong. Đĩa thì tôi
cọ mặt trên, cô lau mặt dưới: đó là mệnh lệnh. Mẹ tôi đã cả quyết rằng chỗ
bẩn của xoong nồi là ở mặt dưới; chỗ bẩn của đĩa là ở mặt trên. Vì thế cho
nên tôi làm cái chủ yếu.
Người ta còn bắt cô cứ đội nguyên chiếc mũ trùm nhỏ kiểu thôn quê. Cô
hãnh diện với chiếc mũ đó ở Farâyron và biết là bọn con trai thường khen
cô đội mũ đẹp. Nhưng cô cảm thấy ở Xanh-Ếchiên, cái đó trở thành trò
cười. Người ta ngoảnh mặt đi, người ta tò mò nhìn cô.
Mẹ cô liền nói:
“Ấy vì tôi yêu nó như con trai tôi đẻ, các bà ạ! Tôi đối xử không phân
biệt giữa hai đứa”. Và mẹ tôi nói thêm: “Thằng Jắc có thể phải ghen tức nữa
kia.”
Phải, tôi tức mình, và tôi muốn phải có phân biệt, người ta làm khổ tôi là
quá đủ rồi, đừng làm khổ cả cô ta nữa.
Chính ông Lôriê cũng nhận xét rằng ở tỉnh đội mũ như thế không hợp.
Mẹ tôi đáp:
