Tôi phải sống ở đấy những giờ khốn khổ, nhất là vàonhững ngày chủ
nhật. Không một tiếng động nào ngoài tiếng chuông nhà thờ, vả lại
dùvàonhữngngày thường trong tuần, nỗi buồn của tôi ở xứ này, dưới bầu
trờitrong sáng này, vẫn nặng nề hơn dưới bầu trời mù mịt khói của Xanh-
Êchiên.
Trước kia tôi thích nghe tiếng xe chở hàng, thích ở cạnh những người thợ
rèn, thích ngọn lửa than hồng, và có tin hàng ngày về nỗi khổ của hầm mỏ
và những cuộc nổi giận của thợ mỏ.
Còn ở đây, ít ra là trong khu phố chúng tôi, không có những nhà máy lóe
chớp sáng và những người có con mắt rực lửa, như hầu hết những người
luyện sắt và sống trước lò lửa hồng.
Có những người nông dân, tóc dài và thưa, rầu rĩ và xấu xí; họ lặng lẽ
theo sau xe chở hàng của họ đi qua thành phố, và họ có vẻ tẻ ngắt và buồn
bã của những người điếc. Không có những cử chỉ khỏe khoắn, chẳng có cái
dáng đi khoáng đạt, cái tiếng nói mạnh mẽ! Môi thi mỏng hoặc mũi thì
nhọn, mắt trũng và thái dương vẹt như đầu rắn, -họ, cũng như nông dân
vùng Loa-thượng, không giống như bò,-họ khônghăng mùi cỏmà là mùi
bùn; họ không vận chiếc áo cánh rộng mầu da bò, họ vận áo chẽn, màu cháo
lòng như chiếc áo tế bẩn thỉu. Những người của xứ Văngđê ấy, những con
người của vùng Brơtanhơ ấy, tôi thấy họ có vẻ sùng đạo, khắc khổ và không
thật.
Công viên Xanh-Pie, sao tôi thấy nó trống trải đến thế -với vài cụ già tới
ngồi trên ghế! Lại có những bóng người lướt đi như những con bọ đen ở
phía nhà thờ…
Tôi muốn khóc lên!
Người ta không đánh tôi nữa. Có lẽ chính vì thế. Tôi đã quen với đau đớn
hoặc giận dữ, - tôi vốn vẫn sống với một chút náo nức.
Người ta không đánh tôi nữa. Ông hiệu trưởng không thuộc trường phái
đó. Ông nghe nói có một giáo sư cũng áp dụng phương pháp như thầy tôi
lên mông con trai mình; - ông gọi giáo sư đó đến:
