XXV. GIẢI PHÓNG
Tai họa đã xảy ra.
Thỉnh thoảng tôi đi chơi tối, - tuy là rất hiếm khi đi. Tôi sẽ nói gì với
những người mà tôi gặp? Tôi không có xu nào để đi tiệm cà-phê nơi các
học sinh thường đến. Tôi không muốn để cho người khác đãi tôi mà tôi
không thết lại được: tôi nghèo quá không làm được như vậy. Chỉ khi nào có
tiền trong túi tôi mới nhận lời mời, vì tôi cảm thấy không phải người ta bố
thí cho tôi, và đến lượt tôi, tôi cũng sẽ có thể mời lại được.
Nhưng đã lâu nay tôi không có gì nữa - dù chỉ là một xu.
Tôi đã kiếm được một ít tiền với số sách được thưởng của tôi.
Cuốn Thơ thế kỷ mười sáu của Xanhtơ - Bơvơ, một tập Bốtxuyê, và các
tác phẩm của Victo Cudanh.
Mẹ tôi, thấy năm phơrăng trong túi tôi, đã hỏi tôi lấy số tiền đó ở đâu. Mẹ
tôi có vẻ ngờ rằng đấy là kết quả của một vụ ăn cắp hoặc giết người nào.
“Nó sẽ bị những lời xúi giục xấu tôi kéo. Chính những lời xúi giục xấu
thường làm hỏng đám thanh niên.”
Ai xúi giục tôi? - Bạn bè ư? tôi già hơn chúng, dù chúng bằng tuổi tôi.
Chúng đã không bị đánh nhiều bằng tôi. Chúng đã không biết lão Lơnhanha
và ngôi nhà câm lặng.-Những ông già ư? bạn đồng sự của thầy tôi chăng?
Họ giật gấu vá vai kiếm sống đã đủ bận rồi, hơn nữa họ chỉ biết những cái
gì xảy ra với cổ nhân thôi, và không có thì giở - vì phải đi dậy tư - để xem
xét những gì xảy ra xung quanh họ.
Tôi nói với mẹ tôi biết năm phơrăng đó ở đâu ra.
Mẹ tôi giơ hai tay lên trời.
“Con đã bán sách phần thưởng của con đi à, Jắc!...” Sao lại không? Nếu
tôi có cái gì là của riêng tôi, thì chính là những quyển sách đó, chứ còn gì
nữa! Tôi sẽ giữ những sách đó lại, nếu tôi thấy trong sách có ghi bánh mì
đánh giá bao nhiêu và cách kiếm bánh mì như thế nào. Tôi chỉ thấy trong đó
toàn những chuyện của thế giới bên kia! - còn như với số tiền bán sách tôi
đã có thể mua được một chiếc ca-vát trông không đến nỗi lố bịch, và còn đi
