Thầy có cá thu muối để trong lồng hấp “và rất có thể còn một chút rượu
gì đó ở góc nhà kia kìa, của một người bạn để lại cách đây hai tháng”.
Đấy là một chai con rượu mạnh, cái tội đáng yêu, niềm sở thích ướt át,
món hèm mầu vàng của thầy.
Thầy phải đi ngay, đến lớp của thầy trông coi. Thầy để tôi ở lại một mình,
một mình với cá thu, - cá Đại dương - chút rượu - cứu tinh của thủy thủ - và
lửa - đèn pha của những người đắm tàu.
Tôi lại cắm đầu vào quyển sách mà tôi đã giấu vào trong sơ-mi, liền với
da, và tôi đọc ngấu nghiến - với một chút cá thu, vài giọt cô-nhắc - trước
ngọn lửa của lò sưởi.
Tôi thấy như tôi đang ở trong một buồng tàu hoặc một túp lều, và tôi đã
rời khỏi nhà trường từ mười năm rồi; có lẽ tóc tôi đã hoa râm, nhưng dù sao
thì nước da cũng rám nắng. - Thầy mẹ già cả của tôi bây giờ ra sao? Thầy
mẹ tôi chết mà không có được niềm vui ôm hôn đứa con mất tích ư? (Thế
mà đấy là một dịp, vì trước kia họ có ôm hôn nó bao giờ đâu). Ôi mẹ ôi, mẹ
ôi!
Tôi nói: “Ôi, mẹ ôi!” mà không nghĩ gì lắm, đấy chỉ là làm cho giống như
trong sách mà thôi.
Và tôi nói thêm: “Bao giờ con được gặp lại mẹ! Được gặp lại mẹ rồi
chết!”
Tôi sẽ gặp lại mẹ tôi, nếu Chúa muốn thế.
Nhưng khi tôi lại hiện ra trước mặt mẹ tôi, tôi sẽ được đón tiếp thế nào
đây? Mẹ tôi liệu có nhận ra tôi không?
Ví thử mẹ tôi sẽ không nhận ra tôi!
Người đã ân cần săn sóc tôi từ thuở lọt lòng, đã trìu mến đùm bọc tôi,
tóm lại một người mẹ, thế mà lại không được người đó nhận ra ư!
Ai thay thế được một người mẹ?
Lạy Chúa! Một chiếc gậy tầy cũng rất có thể thay thế được mẹ tôi!
Không nhận ra tôi ư! Nhưng mẹ tôi biết rất rõ là sau tai tôi mất một túm
tóc, bởi lẽ một hôm chính mẹ tôi đã dứt đứt. Không nhận ra tôi ư! Những
vết sẹo lần tôi ngã bị thương vẫn còn đấy, vì nó mà tôi bị cấm không được
chơi với con nhà Fabrơ nữa. Tất cả mọi dấu vết sự bảo trợ, sự chăm sóc của
