triển thành những sơ đồ trò chơi phức tợp dùng trong bộ môn điều khiển
học. Chắc gì Pa-xcan và Phéc-ma đã nghĩ rằng việc giải trí toán học của họ
sẽ chiếm một vị trí quan trọng trong khoa học. Và rất nhiều nhà khoa học
thời trước chắc sẽ phải ngạc nhiên khi biết rằng toán học ở thời đại họ bị coi
là một môn học tẻ nhạt, tách rời cuộc sống, thì ngày nay lại được ứng dụng
trong mọi lĩnh vực khoa học và kỹ thuật.
— Mấy trăm năm trước, - thầy Ta-ra-ta nói, - số các nhà toán học thế giới
có thể đếm trên đầu ngón tay. Thế mà bây giờ, chỉ cần nhìn thấy các em,
cũng có thể nói được rằng toán học đã trở nên một nghề nghiệp thông
thường.
Nghe những lời nói này bọn trẻ thấy kiêu hãnh, có đôi chút phổng mũi lên
vì rằng thầy giáo của chúng đã nói lên sự khác thường trong công việc của
nhà toán học. Nhà toán học phải hình dung được cái chưa thấy bao giờ. Ví
dụ, các hạt cơ bản. Mọi cái tưởng đâu thật đơn giản: trước mặt ta là mô hình
nguyên tử với một hạt nhân tròn trặn và những vành quỹ đạo điện tử. Ai đã
trông thấy tận mắt các hạt điện tử này? Không ai cả. Nhưng nhà bác học có
thể mô tả chúng bằng các công thức, các phương trình, tiến hành phân tích
chúng một cách chính xác, tinh tế và thiết lập một mô hình toán học, những
ý nghĩ mới nảy sinh trong các nhà toán học đòi hỏi một trí tưởng tượng rất
táo bạo.
Trong suốt lúc nói chuyện, thầy Ta-ra-ta vẫn chưa nhắc đến một câu nói
ưa thích. Trong khi đó, bọn trẻ tuy đã nghe nói đến nhiều lần, nhưng vẫn chờ
đợi. Cuối cùng thầy cũng nhắc đến câu nói đó và ai nấy đều mỉm cười.
— Thầy nói với các em điều đó để làm gì? - thầy giáo tiếp tục. Vấn đề
này bao giờ cũng được thầy Ta-ra-ta nói đến một cách say sưa. Thầy giơ
ngón tay trỏ lên. - Thế này các em ạ. Cuộc sống quanh ta có rất nhiều điều bí
ẩn: ta chưa hiểu biết thế giới tự nhiên được bao nhiêu. Bởi vậy, cần phải
phán đoán cho ra các bí ẩn ấy. Thiên nhiên bao giờ cũng trung thực. Không
được lừa dối đùa bỡn với nó, vì nó không lừa dối chúng ta. Nhưng Thiên
nhiên không bao giờ tự nguyện cung cấp cho ta những bí mật của mình. Như
vậy là cần phải tìm tòi, chăm chú, bền bỉ và có bản lĩnh. Còn kiến thức dành
