sàng mua với giá quy định. Một phần nhu cầu sẽ không được đáp ứng. Cơ
chế thị trường - đấy là nói trong trường hợp không bị can thiệp - vốn giúp
cung cầu cân bằng với nhau nhờ sự thăng giáng của giá cả không còn hoạt
động được nữa. Bây giờ những người sẵn sàng mua với giá quy định đành
phải ra về với hai bàn tay không. Những người đến sớm hoặc những người
có thể lợi dụng quan hệ với người bán đã mua hết, còn những người khác
thì chẳng mua được gì. Nếu chính phủ muốn tránh những hậu quả như thế -
tức là những hậu quả trái ngược với ý định của họ - thì họ sẽ phải tiến thêm
một bước nữa là phát hành tem phiếu bên cạnh việc kiểm soát giá cả và việc
cưỡng ép bán hàng: bộ máy điều tiết của chính phủ sẽ phải quyết định mỗi
người được mua bao nhiêu theo giá quy định.
Nhưng một khi nguồn cung hàng hóa đang có đúng vào lúc chính phủ
can thiệp bị bán hết thì vấn đề sẽ phức tạp hơn rất nhiều. Vì phải bán hàng
theo giá do chính phủ quy định nên sản xuất sẽ không có lãi nữa, hàng hóa
sẽ ít đi hoặc biến mất hẳn. Nếu chính phủ muốn người ta tiếp tục sản xuất
thì phải quy định cả giá nguyên vật liệu, giá bán thành phẩm và tiền công
lao động nữa. Các nghị định về vấn đề này không thể chỉ giới hạn cho một
hay một vài lĩnh vực sản xuất mà chính quyền cho là đặc biệt quan trọng,
cần phải điều tiết. Việc điều tiết sẽ phải bao trùm lên mọi lĩnh vực. Sẽ phải
điều tiết giá cả của tất cả các loại hàng hóa và lương của tất cả mọi người.
Tóm lại, chính phủ sẽ phải kiểm soát hoạt động của tất cả nghiệp chủ, nhà
tư sản, điền chủ và công nhân. Nếu một số lĩnh vực sản xuất được để cho tự
do thì vốn và lao động sẽ chảy vào đấy, và chính phủ sẽ không đạt được
mục tiêu mà nó đề ra khi thực hiện hành động can thiệp đầu tiên. Nhưng
mục đích của chính quyền là gia tăng sản xuất trong chính lĩnh vực mà nó
cho là quan trọng, và vì vậy mà nó tiến hành điều tiết. Nhưng kết quả lại
trái ngược hẳn với ý định, vì sự can thiệp của chính quyền mà lĩnh vực này
rơi vào suy thoái.
Rõ ràng là sự can thiệp của chính phủ vào hoạt động của hệ thống kinh
tế đặt căn bản trên quyền sở hữu tư nhân tư liệu sản xuất sẽ không thể đạt
