như thế ngay cả khi không có điều luật nào quy định như vậy. Khi công
nhân thành lập tổ chức công đoàn để mặc cả với giới chủ thì bản thân điều
này không nhất thiết dẫn tới sự rối loạn trong hoạt động của thị trường.
Ngay cả việc họ tự cho mình quyền vi phạm hợp đồng mà họ đã kí và tuyên
bố đình công cũng không làm rối loạn được thị trường lao động. Nhưng
việc buộc người ta phải tham gia bãi công và buộc người ta phải tham gia
công đoàn, như trong những nước công nghiệp phát triển nhất ở châu Âu,
lại tạo ra một tình hình hoàn toàn mới. Vì những người công nhân tham gia
công đoàn không cho những người không phải là thành viên công đoàn của
họ vào làm việc, và trong thời gian bãi công đã sử dụng bạo lực ngăn cản
những người khác đến thay thế cho những người bãi công nên đòi hỏi về
lương bổng mà công đoàn đưa ra cho người sử dụng lao động cũng có sức
mạnh chẳng khác gì mức lương tối thiểu do chính phủ quy định. Người sử
dụng lao động buộc phải chấp nhận đề nghị của công đoàn nếu không muốn
đóng cửa xí nghiệp. Người sử dụng lao động phải trả mức lương cao và thu
hẹp sản xuất vì khi giá thành cao thì không thể tiêu thụ được nhiều sản
phẩm như khi giá thành thấp. Như vậy nghĩa là việc công đoàn đòi mức
lương cao chính là nguyên nhân của nạn thất nghiệp.
Nạn thất nghiệp do nguyên nhân này gây ra khác hẳn về tầm mức và
thời hạn so với nạn thất nghiệp diễn ra do sự thay đổi thường xuyên về
chủng loại và chất lượng lao động mà thị trường đòi hỏi. Nếu nguyên nhân
của nạn thất nghiệp chỉ là do sự tiến bộ diễn ra thường xuyên trong công
nghiệp thì nó sẽ không thể kéo dài và không thể làm nhiều người mất việc
cùng một lúc. Những người lao động mất việc trong một ngành nào đó cũng
sẽ tìm được việc trong những ngành đang mở rộng hoặc vừa mới xuất hiện.
Khi người lao động được quyền tự do đi lại, và luật pháp cũng như những
trở ngại khác không gây khó khăn cho việc chuyển từ ngành này sang
ngành khác thì sự thích nghi với điều kiện mới sẽ diễn ra một cách tương
đối dễ dàng và nhanh chóng. Ngoài ra, việc thiết lập cơ chế trao đổi lao
động cũng góp phần hạn chế tỉ lệ thất nghiệp kiểu này.
