Chắc chắn là ở London, Paris hay Berlin vấn đề giáo dục bắt buộc có thể
được giải quyết một cách dễ dàng. Ở những thành phố này sẽ không có vấn
đề dạy bằng ngôn ngữ nào. Dân chúng trong các thành phố này, cũng tức là
những người gửi con em tới trường học, nói chung có thể coi là thuần nhất
về mặt dân tộc. Thậm chí ngay cả những người không nói tiếng Anh ở
London cũng muốn con mình học bằng tiếng Anh - đấy là vì quyền lợi của
con cái họ. Ở Paris hay Berlin, tình hình cũng như thế.
Nhưng tại những khu vực rộng lớn, nơi người dân nói những ngôn ngữ
khác nhau chung sống như một mớ hỗn độn đa ngôn ngữ thì vấn đề giáo
dục bắt buộc lại có ý nghĩa hoàn toàn khác. Ở đây vấn đề dạy bằng ngôn
ngữ nào lại có vai trò quyết định. Sau một thời gian ta sẽ thấy rằng cách giải
quyết vấn đề này có ảnh hưởng quyết định đến quốc tịch của cả khu vực.
Trường học có thể làm cho con cái thờ ơ với dân tộc của cha mẹ mình, và
có thể được sử dụng như là phương tiện áp bức các dân tộc khác. Kiểm soát
được trường học là có thể làm lợi cho dân tộc mình và làm hại các dân tộc
khác.
Đứa trẻ đến trường sử dụng ngôn ngữ của cha mẹ chúng không phải là
biện pháp giải quyết vấn đề. Trước hết, ngoài vấn đề của những đứa trẻ có
cha mẹ nói bằng những ngôn ngữ khác nhau, không phải lúc nào cũng dễ
dàng xác định tiếng mẹ đẻ của chính cha mẹ chúng. Trong những khu vực
đa ngôn ngữ, công việc của nhiều người buộc họ phải sử dụng được tất cả
các ngôn ngữ đó. Ngoài ra, thường là người ta không thể công khai tuyên
bố thành phần dân tộc của mình - đấy cũng là vì lí do mưu sinh. Trong hệ
thống của chủ nghĩa can thiệp điều đó có thể dẫn tới việc mất khách hàng
thuộc các dân tộc khác hoặc mất việc nếu người sử dụng lao động thuộc dân
tộc khác. Lại có nhiều cha mẹ muốn gửi con đến trường thuộc dân tộc khác
hơn là học trường của dân tộc mình vì cho rằng biết nhiều ngôn ngữ hoặc
đồng hóa với dân tộc khác thì có lợi hơn là trung thành với dân tộc mình.
Để cha mẹ lựa chọn trường cho học cũng có nghĩa là để mặc họ phải chịu
mọi hình thức áp bức chính trị mà ta có thể hình dung. Trong tất cả những
