địa cũng nhận được nhiều lợi ích như người dân Anh hay Thụy Sĩ. Bất kì sự
ngừng trệ nào trong quan hệ thương mại cũng sẽ gây ra những thiệt hại kinh
tế nghiêm trọng đối với châu Âu cũng như đối với các nước thuộc địa, và sẽ
làm giảm đáng kể mức sống của rất nhiều người. Vì sự mở rộng một cách
chậm chạp các quan hệ kinh tế trên toàn thế giới và sự phát triển một cách
từ từ nền kinh tế thế giới là một trong những nguồn gốc quan trọng nhất của
sự gia tăng tài sản trong một trăm năm mươi năm qua, nên sự đảo ngược xu
hướng này sẽ trở thành thảm họa kinh tế thế giới chưa từng có từ trước đến
nay. Mức độ và hậu quả của thảm họa này sẽ vượt xa cuộc khủng hoảng do
Thế chiến gây ra. Liệu ta có thể để cho sự thịnh vượng của châu Âu, đồng
thời cũng là sự thịnh vượng của các nước thuộc địa, đi xuống chỉ với mục
đích là tạo cho người dân các nước thuộc địa cơ hội tự quyết định vận mệnh
chính trị của mình, khi mà nó không dẫn họ đến tự do mà chỉ dẫn đến việc
thay thầy đổi chủ?
Đây phải là luận cứ quyết định trong việc đánh giá chính sách thuộc địa.
Các quan chức, quân đội và cảnh sát cần phải ở lại trong những vùng lãnh
thổ này cho đến chừng nào mà sự hiện diện của họ vẫn là điều cần thiết để
bảo đảm những điều kiện chính trị và luật pháp cho sự tham gia của các
lãnh thổ thuộc địa vào nền thương mại quốc tế. Cần phải tạo đầy đủ điều
kiện cho hoạt động thương mại, công nghiệp và nông nghiệp tại các nước
thuộc địa, bảo đảm việc khai thác mỏ và đưa sản phẩm bằng đường bộ hoặc
đường sông đến các hải cảng, và từ đó đến châu Âu và Mĩ. Tất cả những
hoạt động kinh tế như thế cần phải được tiếp tục, và là quyền lợi của tất cả
mọi người: đấy không chỉ là quyền lợi của người dân châu Âu, châu Mĩ hay
châu Úc mà còn là quyền lợi của người dân các nước thuộc địa ở châu Á và
châu Phi. Khi chính quốc chỉ hoạt động trong lĩnh vực kinh tế thì ngay cả
những người có quan điểm tự do cũng sẽ không phản đối.
Nhưng ai cũng biết rằng tất cả các chính quốc đều vi phạm một cách
nghiêm trọng nguyên tắc này. Chẳng cần phải nhắc lại những cảnh tượng
kinh hoàng diễn ra ở nước Congo thuộc Bỉ mà các phóng viên trung thực
