5. Tương lai của chủ nghĩa tự do
Tất cả các nền văn minh trước đây đều bị diệt vong hay ít nhất cũng lâm
vào tình trạng trì trệ trước khi đạt đến mức độ phát triển về mặt vật chất mà
nền văn minh châu Âu đương đại đã đạt được. Các dân tộc bị những cuộc
chiến tranh với kẻ thù bên ngoài cũng như những cuộc xung đột nội bộ làm
cho tan nát.
Chế độ vô chính phủ đẩy lùi quá trình phân công lao động; các thành
phố, nền thương mại và công nghiệp suy tàn; và cùng với sự tan rã của nền
tảng kinh tế, sự tao nhã về mặt trí tuệ và đức hạnh phải nhường chỗ cho ngu
dốt và bạo tàn. Người châu Âu hiện nay đã làm cho những mối liên kết xã
hội giữa các cá nhân và các dân tộc trở nên mạnh mẽ chưa từng thấy trong
suốt chiều dài lịch sử. Đấy chính là thành tựu của hệ tư tưởng của chủ nghĩa
tự do, từ cuối thế kỉ XVII chủ nghĩa này tiếp tục gây được ảnh hưởng đối
với trái tim và khối óc của nhiều người. Chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa tư
bản đã đặt nền móng cho tất cả những điều kì diệu đặc trưng cho lối sống
hiện nay của chúng ta.
Hiện nay nền văn minh của chúng ta đã bắt đầu phát ra mùi tử khí.
Nhiều kẻ tay ngang tuyên bố ầm ĩ rằng tất cả các nền văn minh, trong đó có
nền văn minh của chúng ta, đều phải sụp đổ: đấy là quy luật tất yếu. Giờ
cáo chung của châu Âu đã điểm, những kẻ tiên tri của ngày phán xử cuối
cùng cảnh báo như vậy, thế mà cũng có người tin. Tâm trạng chán nản bắt
đầu xuất hiện khắp nơi.
Nhưng nền văn minh của chúng ta sẽ không thể chết được, đấy là nói
nếu nó không tự hủy hoại chính mình. Không có kẻ thù bên ngoài nào có
thể phá hoại được nó như người Tây Ban Nha đã từng phá hủy nền văn
minh của người Aztec, vì trên trái đất này hiện không có kẻ nào có thể địch
lại được với những người đại diện của nền văn minh đương đại. Chỉ có kẻ
