chỉ sự mất giá của thuật ngữ, dù thuật ngữ ấy có quan trọng đến mức nào.
Đây là vấn đề có ý nghĩa cực kì quan trọng cả về tri thức lẫn thực tiễn.
Trước hết, từ “tự do” (liberal) có nguồn gốc từ nguyên rõ ràng, thể hiện
trong lí tưởng về tự do cá nhân. Nó còn có gốc gác mang tính lịch sử đầy
giá trị trong truyền thống và kinh nghiệm, cũng như được kế thừa di sản
văn hoá sâu rộng trong những lĩnh vực như triết học xã hội, tư tưởng chính
trị, văn học v.v.. Vì lí do đó và nhiều lí do khác nữa, thật không thể tưởng
tượng được rằng quan điểm mà tác phẩm này trình bày lại không có độc
quyền và tư thế không thể tranh cãi để tự nhận danh hiệu là Tự do.
Nhưng, mặc cho tất cả những điều đã trình bày, thuật ngữ Chủ nghĩa tự
do, sau khi ra khỏi thế kỉ XIX và vượt qua Đại Tây Dương, đã mang một ý
nghĩa khác, không phải khác một chút mà là trái ngược hoàn toàn với ý
nghĩa vốn có của nó! Kết quả là người ta đã lầm lẫn và mơ hồ đến nỗi ngay
cả khi có hẳn một kế hoạch thì cũng khó mà tưởng tượng nổi làm sao mà
nội dung và ý nghĩa của nó lại có thể bị xuyên tạc đến mức như vậy.
Nhưng đáng buồn nhất là hai điểm sau đây. Thứ nhất, đấy là sự đồng
thuận đáng kinh ngạc của những hậu duệ chính hiệu của chủ nghĩa tự do
không chỉ trong việc để cho thuật ngữ này tuột khỏi tay mình mà trên thực
tế còn khước từ nó bằng cách sẵn sàng sử dụng nó như một từ thóa mạ
những người có cảm tình với đảng xã hội chủ nghĩa, thế mà thuật ngữ phù
hợp hơn với họ đã tồn tại từ trước rồi. So với nó thì câu chuyện ngụ ngôn về
con lạc đà và túp lều còn có vẻ nhẹ nhàng hơn.
Thứ hai, là việc đánh mất thuật ngữ “Chủ nghĩa tự do” đã buộc người ta
phải sử dụng một số thuật ngữ thay thế hoặc những cách nói quanh co như
“người tự do” (libertarian), “Chủ nghĩa tự do thế kỉ XIX (nineteenth century
liberalism) hay Chủ nghĩa tự do “cổ điển” ("classical" liberalism). Liệu có
ai đã tuyên bố rằng mình là người thuộc phái tự do “tân-cổ điển” vừa nảy
nòi ra hay không?
