Tuy nhiên, bất bình đẳng trong phân phối thu nhập còn có một số chức
năng nữa, cũng quan trọng như chức năng vừa nói ở trên: nó giúp người
giàu có thể sống xa xỉ.
Người ta đã nói và viết rất nhiều điều ngu xuẩn về sự xa xỉ. Người ta
phản đối việc tiêu thụ những món hàng xã xỉ vì cho rằng thật là bất công
khi một số người sống quá thừa mứa trong khi những người khác lại sống
trong cảnh bần hàn. Luận cứ này có vẻ cũng có giá trị nào đó. Nhưng đấy
chỉ là vẻ ngoài mà thôi. Nếu có thể chứng minh được rằng việc tiêu thụ
những món hàng xa xỉ chính là thực hiện một chức năng hữu ích trong hệ
thống hợp tác xã hội thì luận cứ này sẽ bị coi là vô giá trị. Đấy chính là điều
chúng ta sẽ làm trong phần dưới đây.
Dĩ nhiên là chúng ta không biện hộ cho việc tiêu thụ những món hàng
xa xỉ bằng luận cứ mà đôi khi có người nói là hàng xa xỉ giúp luân chuyển
tiền trong dân chúng. Nếu người giàu không hưởng những món hàng xa xỉ
thì người nghèo không có tiền, ấy là người ta hay nói như thế. Thật là nhảm
nhí. Vì rằng nếu không có người tiêu thụ hàng xa xỉ thì vốn và lao động
đáng ra được dùng cho việc sản xuất hàng xa xỉ sẽ được dùng cho việc sản
xuất các hàng hóa khác, ví dụ như những món hàng mà nhiều người tiêu
thụ, những món hàng cần thiết chứ không phải là những món hàng "vô
dụng".
Để có thể tạo ra được một quan niệm đúng đắn về giá trị xã hội của việc
tiêu thụ các món hàng xa xỉ trước hết ta phải hiểu rằng khái niệm về xa xỉ là
khái niệm tương đối. Xa xỉ là cách sống tương phản rõ rệt với phần lớn dân
chúng cùng thời. Như vậy là, quan niệm về xa xỉ là quan niệm có tính lịch
sử. Nhiều thứ ta coi là thiết yếu hiện nay có thời đã từng được coi là xa xỉ.
Trong thời Trung cổ, khi phu nhân dòng dõi quý tộc người Byzantine của
ngài tổng trấn vùng Venice dùng món mà ngày nay chúng ta gọi là thìa dĩa
bằng vằng để gắp thức ăn chứ không dùng tay để bốc thì người Venice coi
đấy là món hàng xa xỉ, nhạo báng cả thánh thần, và họ nghĩ rằng nếu Trời
