Tay làm hàm nhai, nghĩa là người ta chỉ có thể tiêu dùng những thứ mà
mình làm ra. Đặc điểm căn bản của hệ thống tư bản chủ nghĩa là nó tạo cho
mỗi người động lực thực hiện công việc của mình một cách hiệu quả nhất,
và như vậy cũng có nghĩa là có năng suất lao động cao nhất. Trong chế độ
xã hội xã hội chủ nghĩa, mối liên hiện trực tiếp giữa lao động của cá nhân
với những món hàng và dịch vụ mà anh ta có thể được hưởng rõ ràng là
không tồn tại. Động cơ lao động không nằm trong khả năng hưởng thụ
thành quả lao động của anh ta mà là trong mệnh lệnh của các cơ quan giao
việc và tinh thần trách nhiệm của chính anh ta. Việc chứng tỏ rằng cách tổ
chức lao động như thế là bất khả thi sẽ được trình bày trong chương sau.
Hiện tượng thường xuyên bị người ta đem ra phê phán là trong hệ thống
tư bản chủ nghĩa những người chủ sở hữu tư liệu sản xuất bao giờ cũng là
những kẻ có đặc quyền đặc lợi. Họ có thể sống mà chẳng cần làm. Nếu xem
xét chế độ xã hội từ quan điểm cá nhân chủ nghĩa thì ta phải công nhận rằng
đây đúng là khiếm khuyết nghiêm trọng của chủ nghĩa tư bản. Tại sao
người này lại có địa vị thuận lợi hơn người kia? Nhưng nếu ta không xem
xét các sự vật từ quan điểm của một cá nhân mà từ quan điểm của toàn bộ
trật tự xã hội, thì ta sẽ thấy rằng người nắm giữ tài sản sẽ chỉ giữ được địa
vị của mình với điều kiện anh ta phải cung cấp những dịch vụ cực kì cần
thiết đối với xã hội. Nhà tư sản chỉ có thể giữ được địa vị của mình với điều
kiện là anh ta phải đưa những tư liệu sản xuất đó vào trong những lĩnh vực
quan trọng nhất đối với xã hội. Nếu anh ta không làm được như thế - nếu
anh ta đầu tư sai - anh ta sẽ bị lỗ, và nếu anh ta không kịp thời sửa chữa sai
lầm thì chẳng bao lâu sau anh ta sẽ bị đẩy ra khỏi vị trí thuận lợi của mình.
Anh ta sẽ không còn là nhà tư sản, những người khác, tức những người phù
hợp hơn, sẽ chiếm được vị trí của anh ta. Trong chế độ tư bản chủ nghĩa, tư
liệu sản xuất bao giờ cũng nằm trong tay những người phù hợp nhất, và dù
muốn hay không họ cũng phải thường xuyên lo lắng nhằm sử dụng các
phương tiện đó sao cho chúng có thể mang lại hiệu quả cao nhất.
