đãi đám sĩ phu trong nước, thật không ra quái gì. Chụp hết ảnh ông Thám,
ông Đề, chụp đến nhà pha, này lại chụp nốt học trò”.
Hôm người em là ông Đầu Xứ Em xôi tỉnh để soạn sủa đi thi; ông Đầu
Xứ Anh đưa ra khỏi cái dốc đầu làng và lúc ông Đầu Xứ Em đã ngồi gọn
trong lòng đò đồng ông dặn:
- Xuống tỉnh, nhà bà Phùng đã đông người ở trọ rồi, có phải ở chỗ
khác, chú có ở đâu, cũng cứ tạt lại đấy mà nhắn hộ cho tôi. Đến hôm các
quan tiến trường, cữ hạ tuần tháng này, thể nào tôi cũng có mặt dưới tỉnh.
Người em đứng dậy, nói với lại, làm chiềng con đò đầy.
- Cô Trinh, con gái út bà Phùng, hình như vẫn chưa lấy chồng phải
không anh? Khoa Tý năm trước anh cũng trọ ở đấy phải không?
Người em cũng muốn tiết nỗi vui ra ngoài một cách quá đáng để trấn
tĩnh cái rối reng trong bụng một người đi thi. Ông Đầu Xứ Anh nói lảng ra
ngoài câu hỏi:
- Cứ quanh quẩn ở phố Cửa Trường ấy thôi nhé. Đi về nó tiện hơn. Ở
đấy dễ gặp anh em các nơi về thi.
Mấy đám hàng xáo người làng trên qua đây ghé đò xuôi chợ, không
nhao nhao lên nữa như lúc mới nghiêng mạn đò vừa rồi. Họ ra vẻ nể nang,
ngồi thu hình lai, quơ lại một góc ấy lũ tay nải và bì cói, cốt để dọng chi cái
người học trò xuống tỉnh đi thi kia một chỗ ngồi rộng rãi. Đẩy con đòi, dính
chắc vào đất sét lòng bến nông. Cô hàng gạo, buộc lại múi khăn mỏ quạ,
nhìn cậu Khoá không mỏi mắt, mỗi lúc ngượng nghịu lại nhổ cốt trầu
xuống đồng nước. Gió đồng hôm nay không thổi. Bãi quết trầu đỏ lặng im
giữa làn nước nhợt nhạt, rồi chậm chạp tan hoà vào nước cánh đồng chiêm,
mỗi khi nhìn rộng ra, chỉ rặt mtọ màu bao la nhờ nhờ. Người lái đò mặc áo
tơi kín phủ thân hình, chụp nón mê lấn cả mặt, đã rút đầu sào khỏi mặt
nước. Con đò đầy cựa quậy, bốc nhẹ, rồi trườn mình ra xa. Trời bắt đầu nổi
