“Thạch Thành là nơi sở tại của giống vịt Trạch Nhật; nhân mùa lạnh
tới, kiếm cho ta ít con đánh chén chơi...”.
Quan huyện Thạch Thành là một ông quan nghèo. Cái chí của ông ta
lại không định hẳn vào con đường hoạn. Vả chăng, đối với chế độ quan
trường, ông ta đã sẵn có một quan niệm. Ông ta chỉ mong có một cơ hội
kinh doanh nào lớn lao là vui lòng đem treo kiếm ấn lên cành dưỡng liễu ở
cổng huyện, trông về Nam lạy bốn lạy, chạy tuốt về làng để theo đuổi
những nghề tự do. Nhưng đấy là một sự mong mỏi.
Còn tại chức ngày nào, còn ở huyện Thạch ngày nào, ông ta cho là còn
điêu đứng đủ trăm phần với vịt Trạc Nhật. Cái hình ảnh vịt Trạch Nhật ám
ảnh ông hoài. Nó theo ông sát sạt như mang theo tiếng nói, bóng theo hình
người. Lắm lúc vì bận việc công đường, bận đi hành hạt, hoặc mải vui cùng
mấy bạn tài tử lên hoạ đàn, ông quên được câu chuyện vịt Trạc Nhật. Khốn
nỗi, chỉ được độ dăm ba hôm thôi. Vì thể nào, dăm ba hôm, lại cũng có một
lá thư gửi đến để xin vịt, để tống vịt. Trời ơi! Giá thử đấng Thiêng liêng
làm một trận dịch dữ dội cho toi hết giống vịt Trạch Nhật để tuyệt hết cái
giống vịt ngon, ngon đến bực mình ấy đi, để hết những người thích ăn của
lạ và lười bỏ tiền ra mua nhỉ! Cũng là một sự không mong cho quan Thạch,
những người có tính hay “báo” vặt ấy lại là chỗ quen biết với ngài cả.
Lắm kỳ đi hội giảng ở tỉnh về, quan huyện Thạch hễ có mặt ở công
đường là gắt gỏng. Như thế đến mấy hôm ấy, lũ nha thuộc và dân sự đều
lấy làm kinh hãi và không hiểu gì cả. Ở nơi tư thất, những ngày ấy, lúc đêm
vắng, bọn lính canh nơi trại thường không được nghe tiếng đàn nguyệt rất
hay nữa-quan huyện vốn lấy đàn làm thú giải phiền.
Một đêm kia, quan huyện Thạch vừa ở tình về, tiếng máy xe hơi ở sân
huyện đường chưa tắt mà trong tư thất đã thấy quan ông gắt gỏng với quan
bà. Quan bà không những không tỏ vẻ giận chồng to tiếng vô lý lại còn tủm
tỉm cười một cách tinh quái, hình như muốn chòng nghẹo và thử thách kẻ
hay có tính làm dữ. Quan huyện Thạch phải đấu dịu. Cặp mắt hóm hỉnh cái
