2. Báo cáo chính trị tam cá nguyệt 4, năm 1910 của thống xứ Bắc kỳ
gởi toàn quyền Đông-dương (Hà nội ngày 14.1.1911) 36 trang đánh máy.
Trong phần nói về học chánh, Thống sứ trình bày những lý do, lợi ích của
việc truyền bá quốc ngữ.
1. PHÚC TRÌNH CỦA TOÀN QUYỀN GỬI TỔNG TRƯỞNG
THUỘC ĐỊA
Việc biết chữ quốc ngữ hiện nay đã phổ biến khá rộng trong giới dân
chúng được chúng ta bảo hộ cho nên bất cứ người bản xứ nào muốn biết
đều được học một cách dễ dàng. Đàng khác, việc học thứ chữ đó chỉ đòi
hỏi rất ít cố gắng về trí tuệ và một thời gian ngắn. Do đó, nó vừa sức của
mọi người. Và việc phổ biến hình như không gặp một cản trở nào.
Việc phổ biến này thật đáng mong ước. Bằng cách làm cho những điều
chúng ta viết được nhiều người đọc, chữ quốc-ngữ sẽ giúp chúng ta một
cách mãnh liệt trong việc soi sáng và giáo hóa dân chúng. Bằng cách tăng
gia việc giao dịch trực tiếp giữa người bản xứ và người Âu-Châu, nó sẽ
thiết lập được một sự tiếp xúc mật thiết giữa người bảo hộ và người được
bảo hộ.
Những chỉ dẫn vừa kể trên đã đủ chứng tỏ tác dụng tốt của chữ quốc
ngữ đối với việc phát huy ảnh hưởng của chúng ta trong xứ và do đó chứng
minh lợi ích mà chúng ta cần phải gia tăng nhằm mục đích trên. Đã có
quyết định bên cạnh những tài liệu chính thức bằng chữ nho để công bố sẽ
còn kèm theo một bản văn bằng quốc ngữ.
Về thư từ giữa quan bản xứ và hành chánh Pháp, giữa quan An-Nam
với dân của họ, trong chừng mực có thể được cũng áp dụng quyết-định
trên. Kể từ năm tới, sổ-sách hộ tịch sẽ in bằng quốc ngữ và chữ nho trong
tất cả các làng mà những người biết chữ quốc ngữ sẽ làm cho biện pháp
trên được thi hành dễ dàng. Trong một năm, tất cả những nhân viên bàn
giấy của các quan không đọc, viết thạo chữ quốc ngữ sẽ không được thăng
ngạch. Mọi sự dễ dàng sẽ dành cho họ để học biết thứ chữ đó.
