Lý do sâu xa, theo Aymonier không phải chỉ ở một vài chỗ lệch lạc
trong hệ thống ghi âm đã được chấp nhận, nhưng từ căn bản. Việc ghi âm
đã được đặt vào những chiều hướng sai lầm và Aymonier đề nghị một sửa
đổi chữ quốc ngữ thành một lối chữ đơn giản, chính xác hợp lý mà không
phải cần dựa vào một ngôn ngữ Âu châu nào cả.
Nguyên tác căn bản Aymonier đề ra là : « Sự đối ứng chặt chẽ, tuyệt
đối giữa các thứ tiếng phải diễn tả và những chữ được chọn để biểu lộ
những tiếng đó : nghĩa là mỗi tiếng bao giờ cũng chỉ được biểu lộ bằng
một chữ duy nhất và chữ đó chỉ diễn tả tiếng đó mà thôi ».
Sau khi đưa ra những nhận xét đề nghị cụ thể về cải cách chữ quốc
ngữ, Aymonier đã bày tỏ chủ đích của việc cải cách này : « Không thể quan
niệm được một sự đô hộ của nước Pháp mà không có một lối chữ viết tiếng
Việt bằng chữ cái Âu châu ; chúng ta – những người giáo hóa dân chúng bị
chinh phục, có bổn phận phải làm cho việc diễn tả này thành đơn giản rõ
rệt, hợp lý và đó là mục đích duy nhất của công trình nghiên cứu trên ».
Landes trong một bài khác về chữ quốc ngữ
không đồng ý về những
đề nghị cải cách triệt để của Aymonier. Theo Landes, chữ quốc ngữ chỉ là
một chữ cho bình dân bậc tiểu học, để đọc các thông cáo, nghị định, sách
báo phổ thông cần thiết cho đời sống hằng ngày, còn chữ Pháp, chữ nho
mới là chữ của văn hóa, văn học dùng ở bậc trung học, đại học. Nó chỉ là
chữ bình dân, nên không thể biến thành ngôn ngữ thông thái vì sẽ rất khó
hiểu ; sở dĩ khó hiểu vì nó phải vay mượn chữ Hán và không thể không vay
mượn : « Cái tiếng An-nam thông thái này, phải nhận rằng nó đặc biệt khó
hiểu và đây là lúc phải tìm hiểu những nguyên nhân của sự kiện không thể
chối cải trên. Những nguyên nhân này, tất cả đều do việc ghi âm bằng chữ
cái La mã. Nếu người ta tiếp tục viết tiếng An-nam bằng những chữ Nôm,
có thể sẽ khó học để đọc hơn, nhưng trái lại chắn chắn sẽ vô cùng dễ hiểu
hơn ».
Việc biểu thị bằng tượng hình là chữ viết tự nhiên của các ngôn ngữ
đơn âm, ít ra lúc những tiếng đó đạt tới một trình độ phát triển nào đó, và
