cách gieo vào đầu họ những nguyên tắc của nền văn minh Âu châu và bằng
cách cô lập họ khỏi ảnh hưởng thù địch của những nước láng giềng ».
Do đó, nguyên nhân đưa chữ quốc ngữ từ lãnh vực tôn giáo sang lãnh
vực xã hội, chính trị, nguyên nhân tại sao Nam kỳ là nơi dùng chữ quốc
ngữ trước tiên không phải là văn học do các nhà văn người Việt đi tiền
phong đề xướng hay tranh đấu để được truyền bá chữ quốc ngữ, nhưng là
chính trị do thực dân Pháp quyết định sử dụng như một công cụ thống trị
cưỡng bách việc dùng chữ quốc ngữ trong hành chánh, học chánh, báo chí
bằng những nghị định, thông tư v.v…
Nói cách khác, sở dĩ chữ quốc ngữ được truyền bá ở Nam kỳ sớm nhất
và trước tiên là vì một chính sách chính trị của thực dân Pháp dựa trên chủ
trương trực trị và đồng hoá.
B. LỤC-VÂN-TIÊN CỦA THỰC DÂN
Có thấy rõ chính sách lợi dụng chữ quốc ngữ của thực dân mới hiểu
tại sao họ tha thiết với Lục Vân Tiên, ân cần tranh thủ cả con người
Nguyễn Đình Chiểu. Nhiều người đã viết về sự liên hệ giữa Lục Vân Tiên,
Nguyễn Đình Chiểu và thực dân Pháp, nhưng hầu hết đều coi từ việc thực
dân dịch Lục Vân Tiên ra văn Pháp, dịch từ bản nôm ra chữ quốc ngữ, đề
cao Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu, đến việc quan đầu tỉnh Bến Tre đi
thăm Nguyễn Đình Chiểu, cả một phong trào Tây suy tụng Lục Vân Tiên,
Nguyễn Đình Chiểu chỉ là một hiện tượng văn học vì những quan Tây đó
yêu văn chương cảm phục một nhân tài Việt nam :
« Người ngoại quốc từ Tây phương tới đã đồng thanh ca ngợi thi-
phẩm Lục Vân Tiên. Người thì dịch ra Pháp văn và bình luận một cách
sáng suốt thận trọng, người thì phiên dịch theo mẫu tự Âu châu, người lại
ngâm vịnh bằng thể thơ Thập nhị âm ».
« Cuộc gặp gỡ giữa một đại thi sĩ Việt Nam vừa đui vừa điếc với một
đại diện cao cấp của chính quyền Pháp trong một cảnh thô sơ không có sự
đón rước long trọng theo nghi lễ huy hoàng là một sự kiện rất hiếm trong
