tiện cứu nước, nhưng không bao giờ nghĩ rằng có thể cứu nước, xây dựng
tương lai dân tộc chỉ bằng tiếng nói, chữ viết. Đó là chữ viết, tiếng nói
được coi như phương tiện tranh đấu, dùng để diễn tả, biểu lộ lòng yêu
nước, lập trường tranh đấu, không phải tiếng nói chữ viết chỉ được coi như
hình thức diễn tả một nội dung văn học, văn hóa, không những không gắn
liền với tư tưởng, đường lối chính trị tranh đấu cứu nước mà còn chống lại
với chúng, như Nguyễn Văn Vĩnh và Phạm Quỳnh chủ trương…
Vậy Nguyễn Văn Vĩnh, tác giả câu nói được coi là bất hủ : « Nước
Nam ta mai sau này hay dở cũng ở như chữ quốc ngữ » chủ trương một
đường lối cứu nước, gây dựng tương lai dân tộc bằng cách bồi bổ thứ chữ
viết tiếng Việt bằng mẫu tự La-tinh, ông ta là ai và tại sao lại chủ trương
như vậy ?
Nguyễn-Văn-Vĩnh thuộc loại trí thức mới, chủ trương đầu hàng thỏa-
hiệp với thực dân, trước hết và chủ yếu vì quyền lợi bản thân, tầng lớp của
mình, như chính Nguyễn Văn Vĩnh đã công khai thú nhận : « nhờ ơn nhà
nước Đại Pháp mà bọn trí thức ta được ăn học như ngày nay, và vì thế
nguyện trung thành với nhà nước bảo hộ, không âm mưu, chống đối, làm
loạn như bọn bất mãn, giả danh cách mạng ở trong nước hay lưu vong ở
nước ngoài ». Nhưng những kẻ đầu hàng thỏa hiệp không bao giờ chịu
nhận họ là những người đầu hàng thỏa hiệp, trái lại họ phải tự lừa dối và
lừa dối người khác bằng cách coi sự đầu hàng thỏa hiệp như một đường lối
cứu nước thích hợp hơn cả, và họ viện đủ lý lẽ để biện hộ cho chủ trương
cứu nước bằng đường lối thỏa hiệp đầu hàng thực dân của họ (nước ta yếu
kém về mọi mặt, người Pháp mạnh hơn ta mọi mặt, nên phải chấp nhận bảo
hộ, để được học hỏi, tiến bộ).
Trong đường lối cứu nước bằng thỏa hiệp đầu hàng thực dân, những
Nguyễn Văn Vĩnh đề ra phương thức hoạt động cụ thể, dĩ nhiên không phải
tranh đấu chống Pháp, nhưng chỉ là trau dồi văn hóa, bồi bổ chữ quốc ngữ,
dịch thuật, giới thiệu tư tưởng, văn hóa tây phương, đặc biệt văn hóa tư
tưởng Pháp. Và vì chỉ có cách bồi bổ chữ quốc ngữ là thích hợp hơn cả nên
tương lai nước An-nam sau này hay dở đều tùy thuộc vào chữ quốc ngữ.
