muốn tìm lại một cái kiểu mẫu người sống để đối chiếu mẫu cũ với một sự
sáng tạo hiện nhiên của nghệ thuật. Nhà chùa không thể hiểu được! Sư thầy
chỉ cần biết rằng tôi đã bắt mối được với cuộc đời tiêu cực của Nhà Chùa.
Sư thầy hãy gấp cuốn kinh Hoa Nghiêm lại. Và ăn bớt của Phật một vài
tuần nhang thắp, để cái thời giờ đó mà luận định lại một thái độ của tư
tưởng, - cùng với kẻ vô đạo này.
Vậy là trước khi đi tu để chối đời sống, sư thầy đã là con hát của một
cuộc đời sông hồ. Và ở cái lĩnh thổ này đang cần đi gấp đến sự thực hiện
hoàn toàn của lịch sử và chưa qua được giai đoạn quốc gia, sư thầy không
thể đùn cho ai mà không nhận lấy cái dĩ vãng ngày nọ của sư thầy, nguyên
chỉ là một thái độ người thương nữ của bến Tần Hoài. Và ra điều rằng mặc
mãi gấm vóc tơ lụa rồi thì bây giờ mặc sang vải cứng ruộm nâu chăng? Ra
điều rằng chán nơi tử các phồn tạp thì lại đi tìm cái tịch mịch của cửa
Thiền? Có phải rằng vì muốn lấy cái mộc mạc lặng lẽ ngày nay để làm đối
lập cho cái xán lạn ồn ào ngày trước, mà sư thầy đã quên quê hương sinh
trưởng, quên tên thật tuổi thật, sư thầy đã vỗ đời sống để đem đổi tất cả
thành ra một cái đạo hiệu? Hoặc đi hát hoặc đi tu, riêng trong hai việc mặc
và ở dẫn ra đó, có lúc nào sư thầy nghĩ đến những người đã cung cấp cho
sư thầy những điều cần dùng hằng ngày ấy cho thể xác không? Có lúc nào
sư thầy nghĩ đến một người thợ dệt - dệt tơ cũng thế dệt vải cũng thế, - một
người thợ mộc một người thợ nề? - Xây nhà gác cũng thế mà làm đình làm
chùa thì cũng thế. Để trả để đáp đền lại cái công phu của bấy nhiêu con
người ấy, sư thầy trước kia đã gõ một cỗ phách và bây giờ đang gõ một cái
mõ. Trước là một tiếng trúc của con người không chịu cảm thông với thời
thế, giờ là một tiếng gõ của con người đi trốn sống. Tôi không dám bảo
rằng thanh âm không có giá trị trong công việc đổi chác của nhu cầu hằng
ngày, vì cho đến bây giờ, cái tiếng gõ của một đồng xu một đồng bạc,
không những vẫn có chân giá trị của nó mà lại còn rất nhiều thế lực ở đời
trao đổi nữa. Nhưng ở thị trường của đời sống, cái tiếng gõ mõ Nhà Chùa
quả đã vượt ra ngoài mọi ước lệ của giao dịch. Và cho rằng đã lập dị được
trong sự ăn chay thì con người ta có quyền bắt đời sống tiêu cái thứ tiền giả
