* * *
Đến chiều đội quân của nhà vua đã chuẩn bị sẵn
sàng lên đường. Công việc chôn cất lúc đó mới chỉ
bắt đầu; và Théoden khóc than cho Háma, người đội
trưởng, và ông ném nắm đất đầu tiên xuống mộ anh.
“Quả là tổn thất nặng nề Saruman đã gây cho ta và
cho cả vùng đất này,” ông nói; “và ta sẽ nhớ điều đó,
khi chúng ta gặp nhau.”
Mặt trời đã xuống tới gần dãy đồi phía Tây Lòng
Chảo, khi Théoden và Gandalf cùng những người bạn
đồng hành phi xuống qua Hào. Đằng sau họ tập trung
một đoàn người hùng hậu, cả quân Kỵ Sĩ lẫn dân cư
Westfold, già lẫn trẻ, phụ nữ lẫn trẻ em, vừa mới đi ra
từ hang động. Họ cất giọng trong trẻo hát một khúc
khải hoàn; rồi họ im bặt, tự hỏi điều gì đã xảy ra, bởi
mắt họ chợt nhìn thấy những thân cây và lòng họ sợ
hãi.
Đội Kỵ Sĩ đến trước khu rừng, rồi họ dừng lại; cả
ngựa lẫn người đều không muốn đi vào. Những thân
cây xám xịt có vẻ đe dọa, và một bóng mờ tối hay
một màn sương đang giăng quanh chúng. Những đầu
cành lòa xòa rủ xuống tựa những ngón tay lần mò, rễ
nổi lên mặt đất giống như chân cẳng của những con
quái vật lạ lùng, và những hốc đen tối há ra bên dưới
chúng. Nhưng Gandalf vẫn tiến lên phía trước, dẫn
dầu đội quân, và ở nơi con đường dẫn xuống từ Lũy
Tù Và gặp rừng cây giờ đây họ thấy một khoảng mở
ra như chiếc cổng vòm dưới những cành cây đồ sộ;
Gandalf đi qua đó, và họ đi theo ông. Rồi họ kinh
ngạc nhận thấy con đường vẫn đi tiếp, Suối Hẻm vẫn
