“Không mấy khả năng,” Gandalf trả lời, “dù
chúng đã rơi vào một tình huống ngàn cân treo sợi
tóc. Thế nhưng ta vẫn có lý do thử làm điều đó;
khoan dung có và ít khoan dung hơn cũng có. Truớc
tiên Saruman đã được cho thấy rằng quyền năng
giọng nói của hắn đã yếu đi. Hắn không thể vừa là
bạo chúa vừa là cố vấn. Khi âm mưu đã chín muồi nó
không thể là bí mật lâu mãi. Song hắn đã rơi vào bẫy,
và cố thỏa thuận với các nạn nhân từng người một,
trong khi những người khác lắng nghe. Rồi ta đã cho
hắn một lựa chọn cuối cùng và cũng là một lựa chọn
công bằng: từ bỏ cả Mordor lẫn những âm mưu riêng
của hắn, và chuộc lỗi bằng cách giúp đỡ chúng ta
trong lúc cần thiết. Hắn biết chúng ta cần gì, chẳng ai
có thể biết rõ hơn. Lẽ ra hắn đã có thể đem lại sự hỗ
trợ lớn lao. Thế nhưng hắn đã quyết định từ chối, và
giữ lấy quyền lực ở Orthanc. Hắn không tuân lệnh ai
hết, chỉ ra lệnh thôi. Giờ hắn phải sống trong sự kinh
hoàng với bóng đêm Mordor, song vẫn mơ tưởng đến
việc thoát ra lành lặn. Gã ngu xuẩn bất hạnh! Hắn sẽ
bị nuốt chửng, nếu quyền lực phương Đông vươn tay
đến tận Isengard. Chúng ta thì không thể tiêu diệt
Orthanc từ bên ngoài, nhưng Sauron - ai biết hắn có
thể làm được những gì?”
“Nhưng nếu Sauron không khuất phục được thì
sao? Ông sẽ làm gì lão?” Pippin hỏi.
“Ta ư? Chẳng gì cả!” Gandalf nói. “Ta sẽ chẳng
làm gì hắn hết. Ta chẳng thích chế ngự. Rồi hắn sẽ
thế nào? Ta chẳng thể nói được. Ta đau lòng vì biết
bao thứ tốt đẹp giờ đang thối rữa trong tòa tháp đó.
Tuy nhiên đối với chúng ta mọi thứ đã diễn ra không
đến nỗi tệ. Vận mệnh đã thay đổi thật kỳ lạ! Thù hận
thường gây hại cho chính nó! Ta đoán rằng, ngay cả
