cùng toán đồng hành từ Quận nhắm tới Ngọn Cô Độc, bắt đầu một nhiệm
vụ dẫn đến hậu quả lớn lao không lường trước. Ở đây chỉ ghi lại những điều
trực tiếp liên quan tới Dân Durin.
Con Rồng bị hạ dưới tay Bard trấn Esgaroth, nhưng thành bang
Thung Lũng có đánh lớn. Vì bọn Orc đổ lên Erebor ngay khi đánh hơi thấy
Người Lùn trở lại, cầm đầu là Bolg, con trai tên Azog đã bị Dáin trừ khử
thời còn trẻ. Trong Trận Thung Lũng đầu tiên đó, Thorin Khiên Sồi tử
thương; ông qua đời và được đặt trong nấm mồ dưới Gầm Núi, viên
Arkenstone đặt trên ngực. Ở đấy cả Fíli và Kíli, các con trai em gái ông
cũng ngã xuống. Nhưng Dáin Chân Sắt, em họ ông vừa từ Vệt Đồi Sắt tới
ứng cứu, và cũng là người kế vị chính danh, liền lên ngôi làm Vua Dáin II
và Vương quốc dưới Gầm Núi lại được khôi phục, đúng như Gandalf mong
muốn. Dáin là một vì vua chính trực và thông thái, dưới triều ông Người
Lùn lại giàu có và hùng mạnh như xưa.
Đến cuối mùa hè cùng năm đó (2941) Gandalf cuối cùng đã thuyết
phục được Saruman và Hội Đồng Trắng tấn công Dol Guldur, và Sauron rút
lui về lại Mordor, trốn tránh an toàn khỏi mọi kẻ thù, như hắn nghĩ. Vì thế
mà khi cuối cùng Cuộc Chiến cũng nổ ra, phía Nam trở thành hướng tấn
công chính; nhưng dù vậy với cánh tay phải vươn dài Sauron có lẽ đã gây
tai họa lớn trên miền Bắc, nếu không có Vua Dáin và Vua Brand ngăn chặn.
Đúng như Gandalf đã nói với Frodo và Gimli mãi sau này, trong thời gian
ngắn họ sống bên nhau ở Minas Tirith. Mới ít lâu trước đó tin tức về những
sự kiện nơi xa vừa tới Gondor.
“Ta đã thương tiếc khi Thorin ngã xuống,” Gandalf nói; “và giờ
chúng ta được biết cả Dáin cũng tử trận trong Thung Lũng trên chiến
trường, chính vào lúc ở đây chúng ta lâm trận. Ta sẽ nói đây là một tổn thất
nặng nề, nếu không phải, đúng hơn, đấy là một điều kỳ diệu, rằng ở tuổi
mình ông vẫn có thể vung cây rìu bằng tráng khí như người ta kể, khi đứng
trước thi thể Vua Brand trước Cổng Erebor, trước khi bóng tối ập lên.
“Nhưng mọi sự đã có thể diễn ra rất khác, tồi tệ hơn nhiều. Khi nghĩ
về Trận Pelennor vĩ đại, các anh đừng quên những trận đánh ở Thung Lũng
