chủng tộc nay đã bị đẩy vào lĩnh vực truyện thần tiên, nơi ít nhất còn giữ
được cái bóng của sự thật, hoặc cuối cùng vào những truyện nhảm nhí nơi
các “chú lùn” bị lấy làm đối tượng cợt nhả. Nhưng vào Kỷ Đệ Tam, cá tính
và oai phong trước kia vẫn còn hiển hiện phần nào nơi họ, dù đã có phần
mờ bớt; họ là hậu duệ dân Naugrim thời Cựu Niên, trong tim còn cháy ngọn
lửa thượng cổ của đức Aulë Thợ Rèn, và than hồng còn ngún khói từ mối
hiềm kỵ dài lâu với dân Tiên; trong bàn tay còn sống động nghề xây đá
chẳng ai từng đọ nổi.
Chính vì cớ đó tôi đã mạnh dạn dùng dạng dwarves, mong tách họ
phần nào khỏi những câu chuyện ngớ ngẩn vào thời muộn màng này. Nếu
để dwarrows còn tốt hơn, nhưng dạng đó chỉ dùng trong tên Dwarrowdelf
[Mỏ Quặng Lùn], dịch tên của Moria trong Ngôn Ngữ Chung:
Phurunargian. Vì từ đó có nghĩa là “nơi đào mỏ của Người Lùn”, và mặt
chữ đã đủ là dạng cổ. Nhưng Moria thì là tên tiếng Tiên, cái tên đặt không
có tình yêu; vì dân Eldar, dù khi hoàn cảnh bắt buộc trong những cuộc chiến
cam go với Thế Lực Hắc Ám và bè lũ vẫn xây dựng nhiều pháo đài dưới
đất, lại không tự nguyện sống ở những nơi như thế. Họ dành tình yêu cho
mặt đất xanh và ánh sáng trời; và Moria trong tiếng của họ nghĩa là Vực
Đen. Nhưng chính Người Lùn, và ít nhất có cái tên này không bao giờ bí
mật, lại gọi nó là Khazad-dûm, Đại Sảnh của dân Khazâd; vì đấy là cái tên
họ tự gọi giống nòi mình, gọi từ khi Aulë ban tên ấy khi nhào nặn nên họ
trong những đáy sâu thời gian.
Elves [Tiên] đã được dùng để dịch cả chữ Quendi “loài biết nói”, cái
tên Thượng Tiên chỉ chung chủng tộc họ, lẫn Eldar, tên chỉ Tam Tộc đã lên
đường tìm Vương Quốc Bất Tử và đến nơi khi Thời Gian bắt đầu (trừ tộc
Sindar). Chữ cổ này thực tế là chữ duy nhất dùng được, và xưa kia từng rất
thích hợp để chỉ những gì ký ức Con Người còn lưu giữ về họ, hoặc trí
tưởng tượng Con Người còn thêu dệt không sai khác hoàn toàn. Nhưng chữ
này đã trở nên hạ tiện, và đối với nhiều người ngày nay chỉ còn gợi nhắc
đến những sinh linh tưởng tượng, xinh xẻo hoặc ngớ ngẩn, nhưng đều khác
