Lão lim dim mắt thích thú như để cho tôi phải ngấm sự hồi hộp, nhưng
kỳ thực là lão còn sốt ruột hơn tôi, cứ xoay tít thò lò chén rượu. Rồi chừng
như không thể chịu đựng hơn được, lão rút phắt miếng vải hoa đậy cái gì
đó dựng trên mặt tủ trà, như thể người đi sứ hãnh diện kéo tấm hồng điều
trưng bày lễ vật tiến vua. Một bức tranh. Tôi tiu nghỉu.
- Thì làm sao?
Lão vẫn giữ nguyên vẻ phấn chấn.
- Tao có thằng bạn đồng hương. Hôm nọ đến thăm thấy nó vứt cái
tranh này trong gara. Thấy tao có vẻ thích, nó tặng luôn, bảo rằng của ai
biếu nó không nhớ, mà hình như cái thằng đi biếu đó cũng được ai tặng lại.
Thế là tao mang về. Thằng bạn tao làm ăn giỏi nhưng có hiểu đếch gì về
nghệ thuật đâu.
Tôi đang định mở miệng đá ông bạn già “Thì may có ông rước đi cho
người ta đỡ chật nhà” nhưng lão đã thì thầm như sợ có kẻ trộm nghe thấy.
- Có đứa trả năm ngàn đô rồi đấy. Nhưng tao chưa bán, hẵng để đấy
cho sang nhà.
Tôi mím môi, thấy thương hại lão. Những kẻ nghèo khó thường hão
huyền vào một niềm tin mù quáng và sẵn sàng thể hiện sự giàu sang, sành
điệu bất cứ khi nào có thể. Sợ tôi chưa tin, lão chém tay vào không khí.
- Tao thề đấy. Hôm nọ có đứa buôn tranh trả ba ngàn. Tao sợ hớ mới
gọi một thằng chuyên sưu tầm tranh, y như rằng nó phát giá năm ngàn. -
Lão nhấp vội chén rượu như để lấy lại bình tĩnh. - Tao biết ngay mà. Con
mắt am hiểu nghệ thuật của tao chưa bao giờ nhìn nhầm.
Tôi ngước nhìn bức tranh, qua ánh sáng của ống đèn tuýp, những gam
màu nhợt nhạt, trầm đục phác thành con phố cổ. Phố không một bóng
người, những mái ngói nâu xỉn, cây si già vươn cành sang tận cột điện mé
bên kia đường. Một bức tranh rập khuôn kiểu Bùi Xuân Phái, nhưng vụng
về và thiếu kinh nghiệm. Có lẽ cái tài tình duy nhất của tay họa sỹ là những
vết bả sơn dầu trên bức tường lở lói đầy vụn vữa khiến ngôi nhà cổ thêm
phần thê lương và hoang tàn. Chiếc khung tranh sơn màu nhũ kim nay đã
mốc thếch từng vệt do bị chủ nhân trước ngược đãi. Và hỡi ôi, một sự chưa
từng thấy là bức tranh không hề có chữ ký cũng như ngày tháng hoàn thành
