Sau nhiều năm liền mất mùa vì thiên tai, nhiều người làng Thượng
xách bị đi ăn xin xứ người. Lúc đầu người ta không chú ý mấy đến hiện
tượng này, vì xưa nay ăn mày chẳng hiếm. Nhưng khi số lượng gia tăng
một cách đáng lo ngại, người ta bắt đầu nghĩ đến cái mả ăn mày phát kia.
Sao các làng lân cận đói ăn chẳng kém mà chẳng mấy người làm cái nghề
nhục nhã ấy? Vậy chắc đây là đòn báo oán của thằng bé nọ. Ðể giảm bớt tai
hoạ, người ta xây mộ xi măng cho nó, bây giờ đã được gọi là Ông. Mấy
năm sau xây miếu hẳn hoi, có bàn thờ và được hương khói cẩn thận đúng
dịp, đúng quy cách. Dần dần, khi người ta thấy nghề ăn xin cũng không đến
nỗi nào cả về thu nhập lẫn quan niệm xã hội (người làng Thượng bỏ nhà đi
ăn xin có giấy chứng nhận đàng hoàng của xã, kèm theo chiếc dấu tròn đỏ
chói). Tự lúc nào không biết, thằng bé ăn mày tội nghiệp nghiễm nhiên trở
thành thành hoàng của làng Thượng, thay chỗ một vị tướng lừng danh thời
Lê Mạc. Dần dần trong dân gian, tên làng cũng được gọi khác - Làng Ăn
Mày.
***
- Chính tôi là thằng bé chơi bi láo lếu ấy đấy, ông ạ. - Ông M. thở dài
nói.
Ông là hàng xóm của tôi. Hàng xóm với nghĩa nhà cạnh nhau chứ giữa
nghề viết lách của tôi và nghề buôn sắt vụn phát đạt của ông chẳng có gì
liên quan. Ông quý tôi vì tôi nhiều chữ. Tôi chơi với ông vì ông nhiều tiền
mà không hợm mình, và cả vì ông đồng ý để chúng tôi luân phiên nhau trả
tiền bia ở quán Gió Mới bên cầu Long Biên. Xưa nay ông nổi tiếng hảo
tâm, một nhà từ thiện đích thực. Có lẽ ông đã cúng tới hàng chục, nếu
không muốn nói hàng trăm triệu đồng cho mục đích cao cả ấy, mà đối
tượng bao giờ cũng là những đứa trẻ mù. Trường Nguyễn Ðình Chiểu coi
ông như ân nhân. Một số trường khiếm thị ở các địa phương khác cũng vậy.
- Tất nhiên lúc ấy tôi chẳng dám cho ai biết tôi đã làm thằng bé ăn
mày phải chết. - Ông nói tiếp sau khi uống một hơi hết sạch vại bia. - Tôi
hối hận và sợ lắm. May mà tháng sau bố tôi, một cán bộ cỡ ở Tổng cục
Thống kê, đưa cả nhà lên sống hẳn ở Hà Nội. Từ bấy đến nay tôi chẳng một
