ngẩn, kém cỏi, hèn nhát và tính nát rượu khoe khoang, khoác lác đó; tất cả
cái đó đều biến mất. Bây giờ tất cả những gì còn lại của Charles Stuart và
người của ông ta chính là cái vinh quang mà họ đã tìm kiếm và không bao
giờ tìm được.”
“Có lẽ Raymond đã đúng,” bà nói thêm bằng giọng êm ái hơn, “đặc
tính cơ bản của một sự vật mới là điều chủ yếu. Khi thời gian tước bỏ mọi
thứ khác, thứ duy nhất còn lại là sự cứng rắn của cốt tủy.”
“Cháu cho là cô hẳn phải cảm thấy cay đắng với các sử gia,” Roger
đánh bạo nói. “Tất cả bọn họ đã viết sai - khiến ông ta trở thành một anh
hùng. Ý cháu là, cô không thể đi tới bất cứ nơi nào trên vùng cao nguyên
Scotland mà không thấy Hoàng tử Xinh đẹp trên những hộp thiếc đựng kẹo
bơ và những chiếc cốc vại làm quà lưu niệm cho du khách.”
Claire lắc đầu, nhìn ra xa xăm. Sương mù buổi tối đang càng lúc càng
dày hơn, những chiếc lá trong các bụi cây bắt đầu nhỏ nước.
“Không phải các sử gia. Không, không phải họ. Tội lỗi lớn nhất của
họ là họ cho rằng mình biết chuyện gì đã xảy ra, mọi sự diễn ra như thế
nào, khi họ chỉ có trong tay những gì mà quá khứ lựa chọn để lưu lại phía
sau - phần lớn họ nghĩ những gì họ được định sẵn phải nghĩ, và hiếm có
người nào thấy được điều gì đã thực sự xảy ra đằng sau bức màn sương
khói của những vật tạo tác và tư liệu trên giấy.”
Một tiếng ầm ầm mơ hồ từ xa vọng lại. Roger biết, đó là chuyến tàu
tối chở khách đến từ London. Có thể nghe thấy tiếng còi tàu từ ngôi nhà
của mục sư vào những đêm trời trong.
“Không, sai lầm nằm ở những nhà nghệ thuật,” Claire tiếp tục.
“Những nhà văn, ca sĩ, người kể chuyện. Chính họ đã mang quá khứ đó ra
và tái tạo nó thành những gì họ thích. Họ có thể lấy đi một gã ngốc và trả
lại cho cháu một anh hùng, mang đi một tên nghiện rượu và khiến hắn trở
thành một vị vua.”
“Vậy, tất cả bọn họ là những kẻ dối trá sao?” Roger hỏi. Claire nhún
vai. Bất chấp bầu không khí lạnh buốt, bà cởi chiếc áo khoác ngoài, chỉ còn
