không kém các tôn giáo cũ mà người ta bỏ đi. Nhưng nếu các vị quan sát kỹ
toàn bộ những thứ đó, các vị sẽ hiểu được cái gì sinh ra chúng. Phần nào
giống như các bệnh do siêu vi khuẩn. Siêu vi khuẩn có thể lan truyền qua núi
non, sông biển, đến mọi nơi hẻo lánh nhất, không cần có ai phải vận động.
Tuy nhiên không phải bao giờ tình trạng cũng giống hệt như thế. Bởi vẫn có
thể có những hoạt động kích động. Một người, hai người, một nhóm người có
thể khơi lên một phong trào. Cho nên chúng ta không cần quan tâm đến kết
quả cuối cùng của phong trào nổi loạn kia, mà cần khám phá cho ra nhân vật
đầu tiên khởi xướng ra toàn bộ phong trào. Ngoài tính cuồng tín tôn giáo và
lòng khao khát tự do, còn cả nỗi bất bình về nhiều mặt. Đằng sau các biểu
hiện vật chất là những ý tưởng. Những ảo ảnh, những mơ ước. Nhà Tiên tri
Joel đã hiểu rõ điều này khi ông viết: “Người già vẽ ra các giấc mơ, người trẻ
nhìn thấy những ảo ảnh”. Trong hai yếu tố đó, thứ nào mạnh hơn và nguy
hiểm hơn? Giấc mơ không mang tính phá phách, nhưng những ảo ảnh có tác
dụng kích động con người khao khát những thế giới mới và vì chúng, họ phá
phách những thế giới đang tồn tại.
Kleek lại quay sang Huân tước Altamount, nói:
- Tôi đang nghĩ có cần nêu ra sự kiện không. Nhưng Huân tước đã có lần kể
tôi nghe về câu chuyện một cô gái trong Đại sứ quán ta ở Berlin.
- Có đấy! Hồi đó câu chuyện làm tôi thấy rất đáng suy nghĩ. Và nó có thể
thích hợp với vấn đề chúng ta đang bàn ở đây.
Huân tước Altamount quay sang Stafford nói tiếp:
- Câu chuyện là thế này. Tại Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Berlin, có một nữ nhân
viên trẻ, thông minh và rất có giáo dục, cô ta ôm mơ ước được trực tiếp nghe
Hitler diễn thuyết. Chuyện này xảy ra ngay trước khi nổ ra đại chiến thế giới
lần thứ hai năm 1939. Cô nhân viên kia rất muốn biết tại sao mọi người nghe
Hitler nói lại bị mê hoặc đến thế. Hồi một hôm, cô ta thử đi nghe Hitler diễn
thuyết. Sau đó cô ta về nói với tôi: “Thật kỳ lạ! Tôi đã chứng kiến một hiện
tượng mà chưa bao giờ tôi lại tin là có thể có. Tôi không thạo tiếng Đức, vậy
mà tôi cũng vẫn bị kích động khủng khiếp. Thế là tôi hiểu được tại sao mọi
