tránh khỏi nên luôn miệng đáp ứng. Thế là ầm ầm lên một trận, trong
phòng dần chật ních người đến ngồi nghe. Ngoài tám người ban nãy, còn có
bốn tuần cảnh và hai tay mang thẻ khác, năm lính gác, một thư ký, một
trướng phòng (quan kế toán) và một đầu bếp. Có vài người mang theo cả
bút, dao, trát gỗ (2)để chuẩn bị ghi chép.
-----
(1)“Một viên đất bùn cũng có thể khóa chặt” ý nói về hình thế hiểm
yếu của Hàm Cốc quan, chỉ cần một ít binh lính thôi cũng đủ trấn giữ.
Trong thiên “Ngôi Hiêu truyện” sách “Hậu Hán thư”, Vương Nguyên có
nói với Ngôi Hiêu: “Nguyên này xin lấy một viên đất bùn, vì đại vương
khóa chặt cửa Đông của Hàm Cốc quan”. Người Trung Quốc cổ sử dụng
đất bùn niêm phong các thẻ gỗ, nên Vương Nguyên mới lấy đó làm ví dụ.
(2)Bút, dao, trát gỗ là ba thứ đồ dùng để ghi chép. Khi chưa có giấy,
người ta dùng bút chấm sơn viết trên thẻ tre hoặc trát gỗ, viết sai thì lấy dao
cạo đi.
Lão Tử ngồi chính giữa y hệt như một khúc gỗ trơ, trầm mặc một lúc,
rồi mới ho lên vài tiếng, môi ẩn bên trong bộ râu trắng bạc bắt đầu cử động.
Mọi người lập tức nín thở và dỏng tai lắng nghe. Chỉ nghe ông chậm rãi
nói:
“Đạo khả đạo, phi thường đạo; danh khả danh, phi thường danh. Vô
danh, thiên địa chi thủy; hữu danh, vạn vật chi mẫu…(Đạo đã nói ra thì
không còn là đạo phổ biến, cái tên đã được gọi thì không còn là tên chung
thông thường. Vô danh là khởi thủy của trời đất, hữu danh là mẹ của vạn
vật…)”.
Người nghe ngồi hai bên đều nhìn nhau ngơ ngác, không ghi chép gì
cả.
