mồ mả ông bà cha mẹ, tuy không trông thấy, mà có thể chỉ tay được
những phần mộ ở đâu.
Đến đầu làng. Họ chia nhau về các xóm.
Trường men bờ giếng, vượt rào tre vào. Trường đi thong dong,
như những hôm dệt cửi khuya, ra ao đình tắm. Như những đêm
đầu hè, bọn con trai đi xem chèo về khua gậy cho chó cắn inh lên.
Nghĩ quen quen thế, Trường thấy tự nhiên. Nhưng chỉ một thoáng
rồi lại cảm thấy lạnh lẽo lạ lùng. Bởi vì vừa hôm qua, Pháp đã vào
đây. Và trong xóm bây giờ không còn một người. Chưa bao giờ cái
xóm không có người. Chưa bao giờ ghê rợn như thế. Trường cứ tưởng
như sẽ chạm trán đâu đây những bóng ma quái không phải người,
đương nhởn trên đường.
Trường đã đi suốt cái xóm không người, lần ra đến đầu đình.
Ở
ụ đất, cái điếu cày hôm trước bỏ lại vẫn còn dựng như có người
đứng gác đấy. Nhưng đình làng và cả dãy nhà quanh ao đình đều
đã biến thành bóng tối. Chỉ còn mấy cái cột đình tốt không biết
cháy đã bao nhiêu ngày đêm, vẫn leo lét từng vết đỏ hỏn.
Cả đội đã lần lượt trở ra cửa đình. Làng trống không, không ai
gặp cái gì cả. Thì ra bọn Pháp chưa dám đóng trong làng ban đêm.
Ngày đi sục sạo, đốt phá, đêm đến rút lên đường Thành, phía ánh
sáng đương hẩng lên kia kìa. Đấy là sáng đèn pha và những mắt
đèn xe tăng quây lại đậu canh gác quanh các lều bạt cắm giữa trời.
Bấy giờ, đội tự vệ ngồi xúm trước mấy mẩu than cột đình. Lúc
này, có lẽ đã vào quãng Giao thừa, sắp sang canh rồi. Năm ngoái,
sớm mùng Một Tết Độc lập, cả làng ăn cơm đoàn kết ở sân đình.
Rồi thì chuông chùa, trống đình sôi nổi và tiếng chuông nhà thờ
