Đôi ri đá, Con gà trống ri, Truy
ện gã chuột bạch, Một cuộc bể dâu,
M
ụ ngan…
Trong những truyện về các dân tộc miền núi mà tiêu biểu là
truyện V
ợ chồng A Phủ, còn gì giản dị và sâu sắc hơn tinh thần
cứu đất cứu mường nảy sinh trong tâm khảm và gắn với cuộc đời
của các nhân vật.
“ … Nhấn nh
ớ lại cả cái đời thảm của mẹ và của mình. Nhấn
muốn khóc.
Gi
ữa khi ấy thì tiếng chim kỳ lanh lảnh như tiếng kèn giục
ph
ường săn. Nhấn không khóc được. Nhưng từ đấy, trong đời
chiến đấu c
ủa người bộ đội, mỗi khi nghe trên cánh rừng, đầu
r
ừng nào có tiếng chim kỳ kêu, Nhấn tưởng hồn mẹ và hồn em
đi đâu cũng đu
ổi theo Nhấn .” ( Cứu đất cứu mường)
Tập Chuy
ện để quên có những truyện rất “quý”, làm sống lại
không khí hồ hởi hồn nhiên của những năm đầu kháng chiến,
những đoàn dân công, bộ đội, cán bộ đi công tác…
Truyện - ký Khiêng máy là một tác phẩm xuất sắc. Tiêu biểu là
cảnh đám công nhân nhà in báo “ C
ứu quốc Việt Bắc” khiêng máy
nghỉ lại ở lán.
“…C
ứ tối đến, các lán sàn trên, sàn dưới, hai tầng ghép lại
bằng ống vầu t
ươi, người nằm người ngồi ngổn ngang. Một
ngày c
ật lực khiêng máy, vác giấy, tải gạo, tải muối… Tưởng như
m
ỗi khi ngả lưng xuống thì thiếp đi đến chết. Tiếng moóc-chi-ê
ình oàng vào s
ương đêm, không biết từ phía nào. Nhưng chẳng ai
có th
ể chợp mắt. Từ chập tối đến khuya, người nằm cứ rào rào
kháo đ
ủ các thứ chuyện. Chẳng chuyện nào vào chuyện nào, nhưng
