CHUYỆN PHIẾM SỬ HỌC - Trang 164

Lào đã lẩn tránh trước, để nhóm tù trưởng nhỏ ở lại hàng phục. Trận
đánh ở vùng Lai Châu tháng Ba năm đó chỉ huy động thổ binh. Khuất
Đả cũng bị thua ở đông bắc. Quyển Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu,
Phan Phu Tiên nằm trong cung đình đủ cho Thánh Tông biết chuyện
xưa mà tiếp tục đánh đòn quyết định về phía Chiêm Thành trước khi
lại quay sang tây. Cho nên sau trận thắng ở Chà Bàn, dù “uy danh
chấn động khắp chốn... các nước phiên thuộc ở phía tây kẻ trước
người sau đều lật đật tranh nhau đến cống”, Thánh Tông vẫn tổ chức
đánh Ai Lao.

Toàn thư có lúc dùng liên tiếp ba chữ Ai Lao, Bồn Man, Lão Qua

nhưng thật ra Lê chỉ động tới nhóm lớn Lão Qua (cũng là Ai Lao) có
thủ đô “thành Lão Qua”, và nhóm nhỏ Bồn Man. Tên Bồn Man không
thấy ở Từ hải, chỉ vì đó là của Việt đặt ra theo dấu vết các chum đá để
lại. Các thủ lãnh ở đấy thường mang họ Cầm tiếp cận với Việt, nhiều
và thường xuyên cho nên có thể quan dân Việt đã thấy những cái
chum đá sâu vào bên trong địa vực đó, và đặt tên là “người Man (ở
vùng có) chậu, chum” - vùng Cánh Đồng Chum ngày nay, là “Mọi
Chum” nếu dựa theo cách kêu tên thời gần đây. Và cũng nên lưu ý
rằng lần đầu tiên, giữa năm 1434 xuất hiện tên gần với Bồn Man là
Mường (mang) Bồn (tên gọi bình dân như Phan Huy Chú ghi nhận),
nhưng đến giữa năm 1438 thì có tên đầy đủ là Tồn Bồn Man. Có thể
hiểu đó là “người Man (ở vùng có) chum (xưa, cũ) còn lại”. Chắc là
theo lệnh của Thánh Tông rút gọn tên người Man năm 1472, Tồn Bồn
Man trở thành Bồn Man từ đó. Sử quan Nguyễn phân biệt Lão Quà
Gia/Nam Chưởng và Vạn Tượng, “khi xưa là nước Ai Lao”, nhưng họ
cũng biết có sự tranh chiến giữa hai khu vực này, đến “cuối đời Lê” Ai
Lao mới đổi tên là Vạn Tượng, đúng với chuyện ở sử Lào thời vua
P’ot’isarat (1520-1547). Mọi chú tâm của họ Lê đều dồn vào lực
lượng lớn Lão Qua. Tuy nhiên, phải mất chín năm sau khi thắng
Chiêm, Lê Thánh Tông mới tổ chức lực lượng đủ để đánh Lào.

Liên Kết Chia Sẽ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.