chất Mật giáo của Ấn Độ ở đây đã đậm nét hơn những gì lưu lại trong
sách vở từ Mật tông Trung Hoa. Không phải chỉ có dựng đạo tràng
làm phép hô phong hoán vũ, phục hổ giáng long, bay trên không, đi
dưới nước, hay khắc kinh tràng ghi bài chú Đà la ni cầu thọ đã từng
dùng cho ông vua Thiện Trú xưa... Nghi lễ của Mật giáo Ấn diễn tiến
trong cảnh uống rượu, ăn thịt cá, điều mà Mật tông Phật của Miến
Điện thi hành khiến cho phái Tiểu thừa ở đấy lấy làm căn cứ để công
kích tính chất tà đạo của đối thủ, tuy không biết rằng những người này
coi lạc thú như là thứ cần bồi đắp chứ không phải để xua đuổi, ghê sợ
tránh xa. Sư đời Lý ở “giới trường, tịnh xá công khai uống rượu, ăn
thịt, ở thiền phòng thì ‘gian dâm’ với nhau” không đợi đến Đàm Dĩ
Mông tố cáo (1198). Nghi lễ Mật giáo Ấn có hành động giao hợp như
chứng tích đạt được sự hòa hợp của tiểu ngã (cá nhân) và đại ngã (vũ
trụ). Người ta không xấu hổ vì những điều ấy mà còn nặn tượng gắn
lên đền thờ cho thế gian chiêm ngưỡng. Vì thế câu thần chú linh
nghiệm thường được sử dụng nhất: Án ma ni bát di hồng/ Om mani
padme hum, có nghĩa theo tín đồ Việt là “Thanh tịnh: thân, khẩu, ý”
nhưng nguyên gốc lại mang hình thức tính dục là “Hoan nghênh châu
báu nằm trong hoa sen” - một cách nói thanh tao hơn của câu: “Hoan
nghênh cái linga nằm trong cái yoni” (Sex.., sđd, tr. 223-225).
Chúng ta không biết hệ phái (Thiền tông) Nam Phương chịu ảnh
hưởng Mật giáo Ấn như đã nói trên trong chừng mực nào, nhưng chùa
Dâu, qua cơn cách mạng văn hóa Việt, còn giấu được đến nay hòn đá
cầu mưa của Lý-Trần-Hồ gọi là Thạch Quang Phật, “có dáng một sinh
thực khí nam” như xác nhận của người quan sát bây giờ. Hòn đá như
“cái nắm tay” đó chẳng thể nào là “cái nghiên đá” như sử gia nho thần
nói, nó đã nấp dưới danh hiệu Phật Pháp Vân trong Toàn thư, nhưng
chúng ta biết được đích danh nhờ sự tranh chấp ngôi vị hoàng đế giữa
Hồ Nguyên Trừng và Hồ Hán Thương qua câu đố thử thách của Hồ
Quý Ly vào đầu 1400. Thông thường thì gọi linga là nói gọn nhưng
thực tế vẫn thấy đủ bộ linga-yoni trên vật chứng lưu lại trước mắt hay
