chữ “quan gia” của Trần Quốc Toại dựa vào Hán thư). Lần bán ruộng
chạy giặc này tất có điểm kết quả tích cực khi nổ ra nguy cơ đất nước
bị Mông Cổ/Nguyên xâm chiếm, chắc chắn là sẽ chiếm luôn cả miếng
đất ông vương hầu, thổ hào nào đó đã mua được. “Hịch tướng sĩ” nói
rõ: chút “ruộng vườn chăm chút để nuôi gia đình” đến lúc có giặc
“cũng không chuộc được tấm thân ngàn vàng...” Thế thì đem gia đồng,
hương binh làm quân cần vương cứu nước như lời Ngô Sĩ Liên liên hệ
đến trận chiến 1257.
Chiến thắng gia đình đó vẫn không làm cho Quốc Tuấn nguôi
ngoai. Vai trò cứu nước, địa vị sau này của ông trên trần thế cũng như
ở cõi trên quá cao nên có chuyện gì kể về ông cũng chỉ là với mục
đích đề cao ông. Rủi ro là với con mắt sắc mắc của người sau, sự việc
sẽ có hơi khác. Đúng ra không phải rủi ro mà là may mắn bởi vì nhờ
đó, lịch sử sẽ mang tính “người” hơn. Nhắc chuyện Quốc Tuấn quên
thù riêng, phục vụ tông tộc mà đỉnh cao là vua (người nay lại hiểu là
phục vụ nước), sử quan kể chuyện Quốc Tuấn tỏ lòng trung trinh như
thế nào. Nhắc chuyện Trần Liễu dặn “vì cha (mà) lấy thiên hạ”, sử
quan nói rằng Quốc Tuấn “không cho là phải” nhưng vẫn “ghi nhớ
trong lòng”. Đúng vậy, ghi nhớ đến mãi “khi vận nước lung lay, quyền
quân quyền nước đều do ở tay mình”, nghĩa là sau 1289, sau lúc thắng
Nguyên được bình công phong làm đại vương.
Sử quan kể chuyện lúc đó Quốc Tuấn đem lời dặn của cha nói lại
với đầy tớ, với con. Sao lại nói chuyện hệ trọng, chết người như thế,
chuyện trên danh nghĩa là chỉ có cha con biết với nhau, chỉ những
người ở địa vị chủ nhân biết thôi, mà đem ra nói với đầy tớ, với cả
những người không phải là người, chỉ là loại đếm đầu theo cây (cây
quýt - Thánh Tông), chỉ đáng mang tên loài vật: Voi Rừng, Cồng Cộc
nếu không thấy là cần thiết đến mức độ phải vượt qua ràng buộc của
nghi lễ, qua ước thúc của xã hội đương thời? Chuyện gì quan trọng
đến thế nếu không là mớm lời bàn âm mưu, âm mưu đảo chính khi
nhận ra mình đã đủ thế lực trong tay? Nói như thế nào, lộ ý muốn thực
