Khánh Dư khá thọ (chết 1339) còn theo vua hành quân (1312) nhưng
đã biết sợ trước các thế lực mới nổi lên. Mối lo phương Bắc nhẹ đi thì
chuyển qua sự chống đối phía tây với tập đoàn Thái tràn xuống, và trở
lại sự lấn lướt ở phía nam “dễ đánh” (nhận định của Trần Khắc
Chung) để Đoàn Nhữ Hài, đại diện lớp nho sĩ tuy còn ở địa vị gia thần
nhưng nương theo sự phát triển đất nước lọt được vào triều chính,
nhân đó dựa hơi vua lấn lướt công thần, hoàng tộc Trần, đe dọa Trần
Khánh Dư ngay trên chiến địa.
Nguyên tắc truyền ngôi “thuần chủng Trần” cũng không được
duy trì nữa vì Minh Tông (lên ngôi 1314) là cháu ngoại Trần Bình
Trọng, nghĩa là chỉ mang dáng Trần ở bề ngoài chứ thực có phần là
gốc Lê của Lê Hoàn! Nhìn ở khía cạnh này ta dễ hiểu nguyên cớ vụ
Minh Tông giết Quốc Chẩn, cha vợ mình (1328). Tập họp triều chính
đã đa tạp, truyền thống “thuần chủng” đã phai lạt thì việc Quốc Chẩn
đòi chờ hoàng hậu, con mình, sinh con rồi mới lập thái tử không còn
có thế đứng vững vàng nữa. Hình như đây lại còn có nguyên do là sự
xung đột giữa hai gia đình Quốc Chẩn và Nhật Duật, khi sử nhắc
chuyện nô tỳ của Nhật Duật không những chỉ bị ức hiếp ngoài sông
mà nô của Quốc Chẩn còn xông cả vào nhà giữa của Nhật Duật để bắt
người khiến bà tướng phải than trách chồng quá nhu nhược. Minh
Tông lại là con nuôi của Nhật Duật, phe phía thật rõ ràng. Con (hay
em) của Nhật Duật đã tố cáo Quốc Chẩn mưu phản, và khi sự việc vu
cáo vỡ lở cũng phải đợi vài năm sau (có phải là sau khi Nhật Duật chết
đi, 1330?) Rồi khi gia nô của Quốc Chẩn trả thù thì chỉ nhắm vào gia
nô, vào loại Trần “giả” như Khắc Chung chứ không thấy len tới nhà
đại vương tể tướng. Nhưng quan trọng hơn, là sự việc đã động đến
ông vua biết mình vốn không phải “thuần chủng”. Cho nên khi thấy tố
cáo cha vợ âm mưu làm phản thì giết ngay, không chịu nghe lời can
của Phạm Tông Mại để ba mươi năm sau còn hối tiếc. Quốc Chẩn
mang trên đùi dấu vết rồng xăm tình cờ hồi ba mươi năm trước, chắc
không ngờ rằng đó là chứng cớ của một thời đã qua, chứng cớ chết
