bắt quả tang được hắn, và nếu có bắt được thi trừng phạt hắn cũng không ích
gì, với hắn trộm cắp cũng là một hoạt động sống như là thở hay ngủ vậy.
Giờ ta có thể hỏi cái tay Elias này là ai. Hắn có phải một tên điên, một dị
nhân không hiểu nổi tình cờ rơi vào Lager hay không. Hay hắn là một tên
lộn giống, khác với người thường, thích hợp hơn với những điều kiện sống
nguyên thủy của cái trại này. Hoặc có thể hắn chính là một sản phẩm của
trại, thứ mà chúng tôi sẽ trở thành nếu chưa chết và nếu cái trại này không
tan tành trước.
Có vài phần sự thật trong cả ba giả thuyết. Elias đã sống sót qua sự hủy diệt
ở bên ngoài, vì cơ thể hắn đúng là không thể hủy diệt được. Hắn tồn tại được
qua sự hủy diệt ở bên trong, vì hắn mất trí. Vì thế đầu tiên phải nói hắn là kẻ
sống sót: hắn phù hợp nhất, mẫu người tương thích nhất với kiểu sống này.
Nếu Elias lại được tự do, với những khuôn khổ của xä hội con người hắn sẽ
bị khống chế trong một nhà tù hoặc một nhà thương điên. Nhưng ở đây, tại
Lager, không có tội phạm cũng không có người điên. Không có tội phạm vì
không có quy tắc đạo đức nào để vi phạm, không có người điên vì trong cái
không gian và hoàn cảnh này chúng tôi chỉ có nổi một kiểu hành động duy
nhất.
Ở Lager, Elias phát triển và đắc thắng. Hắn làm việc giỏi, xoay xở giỏi, và
nhờ cú đúp đó hắn chắc chắn không bị chọn lọc và được các tên cầm đầu,
các bạn tù nể nang. Với những ai không có nguồn nội lực vững vàng, không
biết tự trau dồi sức mạnh cần thiết để đeo đẳng sự sống, con đường duy nhất
để được cứu thoát là trở thành Elias: trở nên bệnh hoạn và thú vật. Tất cả
những con đường khác đều không đưa đến đâu.
Nói như thế sẽ có người thử đưa ra kết luận, hay thậm chí là quy luật cho
cuộc sống thường ngày của chúng ta. Xung quanh chúng ta chẳng cũng có
những tên Elias đã thành hình ít nhiều rồi sao? Chúng ta chẳng cũng thấy
những người sống không mục đích, chối bỏ mọi sự chi phối và mọi lương
