vọng và sức mạnh mới, những người mà cơn đói chưa đẩy được đến sự tê
liệt hoàn toàn thì tận dụng những cơn hoảng loạn chung để tiến hanh những
chuyến mạo hiểm có nguy cơ đúp (ngoài việc có thể bị trúng bom thì trộm
cắp trong tình trạng khẩn cấp sẽ bị phạt treo cổ) ở bếp của nhà máy và ở
kho. Nhưng phần lớn thì hoàn toàn dửng dưng với những nguy hiểm và
khốn khổ mới: đó không phải là sự cam chịu có nhận thức mà chỉ là sự trì
độn của bọn súc vật đã nhờn đòn và không còn sợ bị đánh nữa.
Chúng tôi bị cấm vào hầm trú ẩn. Khi mặt đất bắt đầu rung chuyển, chúng
tôi lê bước choáng váng khập khiễng qua những đám khói hủy diệt của bom
khói đến tận khu vực rộng lớn bỏ hoang, bẩn thỉu cằn cỗi gần hàng rào
Buna. Đến đó chúng tôi nằm rạp xuống, người này đè lên người kia như đã
chết, nhưng vẫn cảm nhận được sự ngọt ngào trong giây lát của cơ thể được
nghỉ ngơi. Chúng tôi ngước mắt dửng dưng nhìn những cột khói và những
tia lửa lóe lên xung quanh, và trong những giây phút thanh bình ấy, giữa
những âm thanh đe dọa mà mọi người dân châu Âu đều biết rõ vẳng tới
chúng tôi nhặt những lá diếp và bông cúc còi cọc bị dày xéo cả trăm lần lên
và nhai chúng rất lâu trong im lặng.
Khi báo động chấm dứt. Chúng tôi tòa từ các nơi về chỗ làm, vô số bầy
người câm lặng, đã trơ với cơn giận của con người và vạn vật, và lại bắt tay
vào công việc của mình, cái công việc giờ không chỉ đáng ghét như nó vẫn
luôn như thế mà lại còn vô ích và vô nghĩa.
Trong cái thế giới chao đảo ngày càng sâu hơn bởi các điềm báo của một kết
cục sắp đến, giữa những nỗi sợ mới, những hy vọng và những khoảng ngừng
của chế độ nô lệ khắc nghiệt, tôi đã gặp Lorenzo.
Quan hệ giữa tôi và anh là một câu chuyện vừa ngắn lại vừa dài, vừa thầm
lặng vừa bí hiểm, câu chuyện của một thời kỳ, một hoàn cảnh giờ đây đã bị
xóa đi khỏi bất cứ hiện thực nào và vì thế tôi tin rằng hiểu được nó cũng khó
như hiểu những diễn biến của truyền thuyết hay lịch sử đã xa.
