Có vẻ như số phận đã thu xếp thông qua một con đường không ngờ tới để ba
chúng tôi - đối tượng ghen tị của mưòi nghìn kẻ bị kết án - sẽ không bị lạnh
và đói mùa đông này. Điều đó có nghĩa là nhiều khả năng sẽ không bị ốm
nặng, sẽ không bị cóng, thoát khỏi bị chọn lọc. Trong những điều kiện đó,
những kẻ thiếu chuyên nghiệp hơn chúng tôi về những việc ở Lager chắc sẽ
thử hy vọng sống sót và sẽ nghĩ về tự do. Chúng tôi thì không, chúng tôi biết
những việc này sẽ đi đến đâu; tất cả những thứ này là một tặng vật của số
phận, và phải tận hưởng mãnh liệt hết sức có thể, và ngay lập tức; nhưng về
ngày mai thì không có gì là chắc chắn. Miếng kính đầu tiên làm vỡ, lỗi đo
sai đầu tiên, sơ suất đầu tiên, là tôi sẽ quay về mài mình trong gió và tuyết
cho đến khi sẵn sàng cho Lò thiêu. Hơn nữa, ai mà biết được điều gì sẽ xảy
ra khi quân Nga tới?
Vì quân Nga sẽ tới. Mặt đất rung chuyển cả ngày lẫn đêm dưới chân chúng
tôi: trong cái im ắng trống trải của Buna giờ dây không dứt tiếng pháo văng
vẳng chập chờn vọng lại. Không khí căng thẳng, một không khí quyết tâm.
Những người Ba Lan không làm việc nữa, những người Pháp lại ngẩng cao
đầu đi lại. Những người Anh nháy mắt với chúng tôi, và chào chúng tôi giấu
giếm với ngón trỏ và ngón giữa giơ thành hình chữ V, mà không phải bao
giờ cũng giấu giếm.
Nhưng bọn Đức là một lũ mù và điếc, bị lấp dưới cái lớp vỏ ngoan cố và cố
tình không hiểu. Chúng lại một lần nữa lên lịch ngày bắt đầu khởi công nhà
máy sản xuất cao su nhân tạo: sẽ vào mồng 1 tháng Hai năm 1945. Bọn
chúng làm hào và hầm trú ẩn, sửa lại các chỗ hư hại, xây dựng tiếp; bọn
chúng chiến đấu, ra lệnh, tổ chức và giết chóc. Chúng còn có thể làm gì
nữa? Bọn Đức mà: cái cách phản ứng của chúng không chín chắn sâu sắc
mà chỉ đi theo bản tính và số phận mà chúng đã chọn. Đâu có thể làm gì
khác: nếu một cơ thể đang chết bị thêm một vết thương, dù cơ thể có chết
ngay ngày hôm sau thì vết thương ấy vẫn bắt đầu lên da non.
