quyết định việc đó theo những tiêu chí không ai biết được, thường là dựa
trên sự nâng đỡ và đút lót, theo cách mà nếu anh biết cách kiếm miếng ăn thì
coi như cũng chắc kiếm được một chỗ tốt ở Buna.
Giờ làm việc thay đổi theo mùa. Mọi lúc trời sáng đều là giờ làm việc: vì thế
phải làm ít giờ nhất vào mùa đông (8-12 và 12.30-16) và nhiều nhất vào mùa
hè (6.30-12 và 13-18). Các Häftling sẽ không làm việc lúc trời tối hay khi có
sương mù dày vì bất cứ lý do nào, nhưng công việc sẽ vẫn diễn ra bình
thương khi trời mưa, tuyết hay (chuyện xảy ra khá thường xuyên) có gió dữ
từ Các pát thổi sang, lý do là vì bóng tối hay sưong mù có thể tạo cơ hội thử
cố trốn trại.
Cứ hai ngày Chủ nhật thì có một ngày phải đi làm như bình thường; còn
trong những ngày Chủ nhật được coi là ngày nghỉ thì không phải làm việc ở
Buna mà làm ở các xưởng bảo dưỡng của Lager, thế nên những ngày thực
sự được nghỉ trở nên cực kỳ hiếm hoi.
Đó là cuộc sống của chúng tôi. Ngày ngày chúng tôi theo cái nhịp đã định
trước, Ausrücken và Einrücken, đi làm và quay về; làm việc, ngủ và ăn; ốm,
khỏi hoặc là chết.
... Rồi đến bao giờ đây? Những tù củ cười vào câu hỏi đó, ai đặt câu hỏi này
rõ là bọn mới đến, những người cũ chỉ cười mà không trả lời: với họ từ hàng
tháng, hàng năm nay vấn đề về tương lai xa xôi đã trở nên nhạt nhòa bên
cạnh những vấn đề trước mắt cấp thiết và cụ thể hơn: hôm nay được ăn lúc
nào, bao giờ có tuyết, liệu có phải chuyển than không.
Nếu sáng suốt hơn, chắc hẳn chúng tôi đã phải chấp nhận cái sự thật hiển
nhiên là sẽ không thể hiểu được số phận mình nữa, rằng mỗi điều phỏng
đoán chỉ đều tùy tiện và hoàn toàn không có cơ sở thực tế.
Nhưng con người hiếm khi sáng suốt trong những chuyện dính đến số phận
của chính mình: thường thì họ chọn một thái cực. Vì thế mà tùy vào từng
tính cách mà có những người trong chúng tôi lập tức cho rằng đã mất hết,
