CÔ GÁI THÀNH ROME - Trang 426

nhất. Giống như nàng Kiều ở ta, khi tỉnh rượu lúc tàn canh, Adriana tự hỏi
thế này là thế nào? Cô không nhận ra mình nữa, vừa mới đây thôi cô còn ao
ước một hạn phúc gia đình êm ấm bé nhỏ, thế mà giờ đây... Adriana thấy
mình chơi vơi giữa một khoảng không rỗng tuyếch, không nơi nào bấu víu,
không cách định hướng. hình như Adriana một thân một mình và Adriana
giữa mọi người là hai người khác nhau. Nhưng đâu là Adriana thật, đâu là
Adriana đang sống? Ở những trang độc thoại nội tâm của Adriana, ngòi bút
tiểu thuyết của Moravia tinh tế tột độ trong một sự dịu dàng tàn nhẫn. Ông
không né tránh thực tế tàn nhẫn với tất cả những dục vọng thấp hèn của nó.
Nhưng lòng ông đầy trắc ẩn trước cái trong trắng bị nhuốm bùn và khao
khát vô vọng được trắng trong trở lại.
Nhiều nhà phê bình cho rằng A.Moravia có con mắt của kẻ rình mò, ông
quan sát tinh tường những diễn biến trong lòng người và những quy luật chi
phối những diễn biến đó. Rất khác với Victor Hugo, ông không hề chiều
chuộng những ý muốn lãng mạn khi xây dựng các nhân vật. Chính trong
chiều hướng tôn trọng hiện thực vốn có của đời sống, Adriana không thể là
vô tội trong sự sa đọa của mình. Cô ham muốn khoái lạc trong tình yêu.
Khi tình yêu mất rồi thì ham muốn đó vẫn còn. Cô cũng sợ túng thiếu vất
vả. Những đoạn Moravia phân tích cảm giác của Adriana khi cô nhận tiền
là những phát hiện kinh ngạc về tâm lý. Adriana rơi vào nghề làm điếm,
nhưng cô lại là người biết yêu, say đắm và chung thủy, muốn được hy sinh
cho người mình yêu. Những phẩm chất ấy là nghịch lý với nghề nghiệp của
cô. Cái bi đát của đời cô cũng là ở đấy. Mối tình đơn phương của cô đối với
anh sinh viên Giacomo thật là đẹp. Ngòi bút tế nhị của Moravia đã phân
tích rất khéo đâu là tình yêu, đâu chỉ là sự kiếm sống. Việc nọ lồng vào việc
kia nhưng rất khác biệt. Tâm trạng Adriana xáo động một cách tội nghiệp
trong tình trạng xáo động và chua xót ấy. Moravia ít đưa ra những tính
huống gay cấn về sự kiện, nhưng ông lại rất quan tâm tới nhưng đổi thay
cảm xúc đột ngột của nhân vật. Ông diễn đạt, lý giải những biến động ấy
bằng một sự thấu hiểu kỳ lạ. Sức hấp dẫn lớn nhất của cuốn truyện chính là
ở sự khám phá đó.
Nhân vật nào của Moravia cũng có một sức sống linh động, ám ảnh tâm trí