cách bày tỏ lòng biết ơn với gia súc đã quanh năm cùng gắn bó “trên đồng
cạn dưới đồng sâu”.
Ít ai ngờ rằng, ngay cả giếng trong nhà cũng... ăn Tết.
Tuổi thơ của tôi có những vạt mây trắng. Mây bay trên trời xanh lồng
lộng bây giờ đã chìm khuất đâu đó trong trí nhớ, nhưng vạt mây từng soi
bóng dưới giếng chắc vẫn còn. Giếng nhà ông ngoại. Cái giếng cũ kỹ ấy là
một thời kỷ niệm khó quên. Nước trong vắt. Mỗi chiều, bà con láng giềng
thường đến múc nước. Tình làng nghĩa xóm thân mật và gần gũi lắm.
Trong tôi vẫn còn nghe vọng lên âm thanh của những chiếc gàu va vào
thành giếng. Âm thanh của tuổi thơ nhiều mộng mị xa vời.
Lớn lên, có lần đọc một khúc dân ca của người Campuchia, tôi nghĩ,
đã có những cuộc tình bên cạnh giếng. Tại sao? Vì biết đâu trong đám trai
làng ngày ấy, chắc rằng đã có lúc, có người tần ngần nhìn xuống giếng sâu
và thì thầm trong tâm tưởng: “Anh đi ra giếng một mình/ Chiếc bóng dưới
nước long lanh đâu rồi?/ Chỉ nhìn thấy bóng em thôi/ Lúc em tắm để quên
nơi giếng này”. Tôi tạm dịch như thế. Và thích tứ thơ này. Khi người con
trai thất tình, không thấy bóng mình dưới giếng, chỉ thấy hình bóng người
yêu năm xưa. Diệu vợi đến ngậm ngùi đau đớn. Ấy là do tôi tưởng tượng,
chứ cái giếng ngay trước nhà, làm gì có ai dám đứng tắm.
Lớn lên, đi xa nhưng mỗi lần nhớ về tuổi nhỏ, trong tôi vẫn luôn hiện
lên hình ảnh cái giếng đó. Nếu biết nói, chắc nó sẽ kể cho tôi nghe nhiều
thăng trầm năm tháng đã đi qua. Nó sẽ kể rằng, một ngày nọ, đã xa lắc xa
lơ, khi trong nhà không còn một hạt gạo, bỗng nhiên sáng mồng một Tết có
người đến thật sớm. Đến “đạp đất” mừng tuổi ông bà ngoại tôi chăng?
Không, họ đến để mượn chiếc đòn gánh. Mượn trong ngày đầu năm là điều
tối kỵ. Mà lại mượn cái đòn gánh đã mòn trên vai mẹ tôi từng ngày kiếm
sống. Lạ quá đi chứ? Nào ngờ đó là một phép lạ. Ra Giêng ngày rộng tháng
dài, bỗng gia đình ông bà ngoại tôi làm ăn phát đạt. Các cậu, dì mua may
bán đắt đến diệu kỳ. Những tiệm vàng mang chữ “Vĩnh” như Vĩnh Châu,
Vĩnh Thái, Vĩnh Phát, Vĩnh Thuận... lần lượt được khai trương - một thời
lừng lẫy ở chợ Cồn. Chuyện này, mẹ tôi đã kể tôi nghe trong một ngày
đứng bên thành giếng nhà ông ngoại.
