CẶP MẮT CỦA LA BRUYÈRE
La Bruyère
là một trong những nhà văn vĩ đại nhất của nước Pháp. Một
cuộc đời âm thầm và đầy nghi ngại, một tác phẩm lớn duy nhất, một “ga-
lơ-ri” về những biếm họa của thời đại ông và của mọi thời đại, một dự án
cải cách về phong cách sống và các mối quan hệ, một sự sâu sắc về tư duy
thường gợi nhắc người ta nhớ đến Pascal, một cảm quan sắc bén về tính
tương đối, một cặp mắt chăm chú: Tất cả những cái đó đều quá mạnh, quá
khó chịu, quá chi ly làm người ta có nguy cơ nhận ra mình trong đó. Les
Caractères (“Những Tính Cách” hay “Các Con Chữ” tùy ta hiểu - ND)
chính là một luận văn phê bình xã hội hiện đại.
Những nhà văn Pháp này đều như thế, dẫu tên của họ là gì. Molière,
Sévigné, La Fontaine, La Rochefoucauld, La Bruyère, Racine, Boileau,
Vauvenargues, Voltaire, Sade, và muộn hơn là Céline, Genet… Người ta
nói đến một phong cảnh, với những thung lũng, những cánh đồng cỏ,
những con sông, cây cối, những hố sâu của bóng tối, những khoảng rừng
thưa, những bông hoa. La Bruyère có ở đấy, phía bên trái, giống như một
bụi cây rì rào bất an. Những tính cách ư? Phải rồi, theo nghĩa Hy Lạp thì
đấy là sự khắc họa, là in ấn. Từ này mang một ý nghĩa sinh học, thần học,
tâm lý học và cả mẫu chữ in ấn nữa. Mắt là một phần của chữ hiện ra do in
ấn, làm người ta đụng đến vật liệu thần kinh của sự thuyết giảng. Chẳng
phải ngẫu nhiên mà chương đầu của tác phẩm Les Caractères mang tiêu đề
“Những sản phẩm của trí tuệ” và chương cuối cùng “Những trí lực mạnh
