Khác với nhiều nhân vật nổi tiếng khác, Naguib Mahfouz bao giờ cũng vẫn
khiêm nhường và nhiệt tình với mọi người. Trong khi ngồi nói chuyện với
một nhà báo nước ngoài bên tách cà phê không đường, ông vẫn không
ngừng nhổm dậy đáp lại lời chào của các văn sĩ trẻ tương lại hoặc một
người quen cùng phố. Thậm chí ông còn chiều theo ý muốn của một gia
đình đi dạo qua gồm ông bố, bà mẹ, bà cô và hai đứa con, xin chụp chung
với ông một tấm ảnh kỷ niệm để về treo ở phòng khách.
Vị lão tướng của văn học Ai Cập này sinh trong một gia đình tiểu tư sản ở
Cairô. Giống như các nhân vật trong bộ tiểu thuyết ba tập của mình (Ngõ
cụt giữa hai cung điện, Kasr và Chaouk, El Soukaria, được giải thưởng
quốc gia về văn học của Ai Cập năm 1957), Naguib Mahfouz đã qua tuổi
thơ ấu trong những ngách phố nhộn nhịp và ngoạn mục ở khu bình dân
Gamliya. Ông mới lên tám khi đứng sau những chấn song cửa sổ, ông được
chứng kiến cuộc khởi nghĩa quần chúng chống thực dân Anh năm 1919,
những sự kiện đó đã để lại một dấu ấn không bao giờ phai mờ trong trí óc
trẻ thơ của Naguib Mahfouz, đã được kể lại trong cuốn Beyn el
Qasreyn. Những nhân vật quen thuộc của khu lao động Gamaliya cũng
luôn luôn có mặt trong các tác phẩm của ông.
Là nhà văn hiện thực khi mới cầm bút, Naguib Mahfouz đã miêu tả những
người cùng khổ như Zeyta, người gây tạo ra những phế nhân trong
cuốn Zouqab el Maddap (Ngách phố của những phép mầu) - “Một người
bạn đã chỉ cho tôi một nhân vật làm cái nghề đó, một nghề nay đã mai
một” - nhà văn kể về cái sân chơi nơi diễn ra những trò mầu nhiệm vốn là
thế giới của những kẻ hành khất, rồi ông nói thêm, kèm theo một chuỗi
cười ròn rã, chân thật “Ngày nay những kẻ hành khất ấy không còn nữa.
Những kẻ hành khất duy nhất chính là chúng tôi”. Đó là vì nghề văn
chương là một nghề khó sống tại một nước Ai Cập nơi 60% số dân hãy còn
mù chữ, và nơi vô tuyến truyền hình và máy ghi âm từ lâu đã hất cẳng sách
báo. Tuy nhiên Naguib Mahfouz hoàn toàn không tỏ ra chua chát trước tình
hình ấy. Ông nói:
