theo dõi thị trường chứng khoán. Nhưng đối với Mallarmé – người mà
người ta nói với chúng ta rằng ông ấy điên đấy – thì thơ ông biểu hiện loại
hoạt động cao cả nhất, cổ kính nhất và kỳ diệu nhất của trí óc con người.
Trong bộ ba thiên tài, Lautréamont, Rimbaud, Mallarmé (và có thể thêm
vào đó Verlaine) Mallarmé là người “liêm khiết” nhất, có lẽ là kẻ nguy
hiểm nhất đối với các thể chế. Người ta đã nghi ngờ tại sao con người chân
chính tuyệt vời đó, con người kín đáo, vị giáo sư tiếng Anh, lại tiếp trong
nhà mình những người trẻ tuổi như Gide, Valéry, Claudel để nói những
chuyện bâng quơ mơ hồ? Phải chăng ông, dưới những phong thái thích
hợp, có những đồng tình có tính chất vô chính phủ, giống như Fénéon?
Mallarmé tinh tế, tự thích nghi và hóa trang. Ông là thư ký của một thời đại
đã thanh trừng Baudelaire, một thiên tài. Ông từng viết: “Tôi coi thời đại
hiện nay đối với nhà thơ là một thời không còn vương pháp chẳng nên dính
líu đến chút nào…”.
Người ta thấy thiên hạ đến càng đông vào những ngày thứ ba tại phố Roma.
Trong triển lãm vào dịp 100 năm ngày mất của ông tại bảo tàng Sens, có
nhiều bức ảnh chụp Mallarmé ở nhà mình, bên cạnh chiếc lò sưởi nổi tiếng
hay chiếc ghế bành mà ông ngồi tựa lưng, và những buổi tối có bao con
người châu tuần quanh ông: Villers, Paul Fort, Vehaeren, Maeterlinck,
Whistler, Gauguin, Verlaine, Barrès, và sau đấy có Fénéon, Gide, Laforgue,
Vielé-Griffin, Taihade, Schowob, Wilde, Jarry, Debussy, Valéry, Claudel…
Mallarmé đã từng là giáo sư tiếng Anh trong gần 30 năm. Con gái ông
Geneviève (hay gọi tắt là “Vève”) trở thành thư ký riêng cho ông, thường
theo ông đến ngôi biệt thự Valvins nằm trên bờ sông Seine, gần
Fontainebleau. Ở đấy người ta thấy phòng ông trang bị những đồ gỗ kiểu
thời vua Louis 16 ở vùng quê. Trên một cửa kính, hiện lên cái bóng của
ông. Còn đây là chiếc quạt nổi tiếng của cô Mallarmé “de Vève”, khảm trai
viền vàng (năm 1884) trên đó người cha cô đã viết ra bài tứ tuyệt tuyệt vời
này:
