CÕI NGƯỜI
Trần Chiến
www.dtv-ebook.com
Báo Thư Cừu
Ở tỉnh Nam Định, Vụ Bản là một huyện nghèo, bởi thuần nông. Trên
cánh đồng đất pha cát, lúa, ngô, khoai, kê, đậu, lạc quanh năm gối vụ. Chen
giữa cánh đồng có mấy ngọn đồi Gôi, Tiên Hương, gọi là “núi”. Những con
sông máng chảy chậm chạp. Đói nghèo, có lẽ là một cái cớ để người ta
trọng sự học và tin vào cõi siêu nhiên. Có lẽ Vụ Bản đứng đầu tỉnh về số
các vị khoa bảng và về lượng đình, đền chùa cổ kính. Ấy là ngày xưa. Còn
bây giờ, riêng một xã Liên Minh, xưa gọi tổng Hào Kiệt, đã sản sinh ra các
nhà văn Vũ Cao, Vũ Tú Nam, nhạc sĩ Văn Ký, Văn Cao... , hàng chục hội
viên các hội văn học nghệ thuật.
Xửa xừa xưa, thời vua Hùng, Vụ Bản là huyện Bình Chương, sang
thời Lý Trần thành huyện Hiển Khánh. Có câu “Côi sơn hải khẩu”, tức núi
Côi (Gôi) hồi đó đã là cửa biển, trong lòng đất hiện thời còn nhiều vỏ hào,
trai. Xa xa, giữa sóng mặn nhô lên một vùng phù sa, càng ngày càng dầy
dần lên. Khi cồn đất ấy nhập hẳn vào đất liền, đã có người ra khẩn hoang,
người ta gọi luôn tên nó là Kẻ Dầy.
Ngày nay, có thể tưởng tượng ra sự hình thành lâu dài và thú vị này
khi ra cửa Ba Lạt đằng Giao Thủy, nơi sông Hồng đổ ra biển. Cách độ nửa
tiếng chèo thuyền tay, ta sang đến cồn Xanh, nơi đã được trồng phi lao chi
chít. Xa hơn, thẳm trong tầm nhìn là cồn Mờ, cư dân nông nghiệp chưa
kiếm lợi nhờ được chút nào.
Thiên Bản - tên cũ của Vụ Bản - có sáu nhân vật lạ lùng, gọi “Thiên
Bản lục kì”. Đó là Tam Danh (còn gọi Tam Ranh hay Tam Bành) đại tướng
cô hồn Sừng Sỏ Sắt ở làng Bảo Ngũ, xã Quang Trung ngày nay, Cường Bạo
